Βροχή

"Μερικές φορές, πρέπει να σωπαίνει κανείς, για να µπορεί ν' ακούει τη µουσική πίσω απ' τον ήχο της βροχής"

(Θόδωρος Αγγελόπουλος, Το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού)

Η βροχή αποτελεί ένα βασικό στοιχείο της αστυνομικής λογοτεχνίας. Η βασική της συνεισφορά. κατά τη δική μου οπτική, έγκειται ότι δένει με το αγαπημένο χρώμα του είδους. Γκρι. Η βροχή δημιουργεί το περιβάλλον και αναπαράγει εκείνες τις συνθήκες που επιτρέπουν στους ήρωες να δράσουν, τα φαινόμενα να μετασχηματιστούν σε γεγονότα και αυτά σε τεκμήρια. Η βροχή ακόμη επιτρέπει στην αφήγηση. να αναδείξει τα δικά της σημεία καμπής που στρέφουν την ιστορία προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση.

       Η βροχή δεν εκφράζει τίποτα περισσότερο, από την περιβαλλοντική επίδραση στην συμπεριφορά των ηρώων. Τονίζει το ρευστό και το διαρκώς μετακινούμενο περιβάλλον, εντός του οποίου οι καλοί και οι κακοί μιας αστυνομικής ιστορίας καλούνται να οδηγηθούν προς τη λύτρωση, την αφάνεια και την συνέχεια. Επιπρόσθετα, διευκολύνει την αισθητική του κειμένου καθώς προσδιορίζει άμεσα το στυλ του.

        Στη Γυναίκα από τη Ζυρίχη, χρησιμοποίησα τη βροχή ως καίριο στοιχείο της αφήγησης. Από την αρχή της γνωριμίας τους, μέχρι τα κρισιμότερα σημεία της αφήγησης, η βροχή είναι σύντροφος και αρωγός της πορείας προς την κάθαρση. Όταν όλα τελειώνουν, η ατμόσφαιρα πλέον είναι λαγαρή, επιτρέποντας στον καθένα να πάρει το δρόμο του.

      Η βροχή έχει μια μοναδική μυρωδιά για κάθε λάτρη της. Αυτό επιτρέπει στον συγγραφέα να περιγράψει κλειστούς και ανοικτούς χώρους με βάση  τις οσμές της πολύ δικής του γλώσσας.   Η βροχή κάνει τα μεγάλα έθνη, συνήθιζε να λέει ο Bunuel για να κοροϊδέψει το φασιστικό καθεστώς της πατρίδας του, αλλά και για να εκφράζει με το δικό του αιρετικό και αναρχικό τρόπο την αγάπη του για τη βροχή. Η βροχή είναι η κρησάρα από όπου ξεχύνεται η γλώσσα του συγγραφέα.

Cinema Noir # 1 Drive

Drive (2011)

Σκηνοθεσία: Nicolas Winding Refn, Σενάριο: Hossein Amini

Πρωταγωνιστούν: Ryan Gosling, Carey Mulligan, Bryan Cranston, Oscar Isaac, Albert Brooks,

Παραγωγή: Michel Litvak

Η πρώτη ταινία που προβάλλεται από την παρούσα ενότητα είναι το Drive. Πρόκειται για ένα b-movie υψηλής αισθητικής που έφυγε από τις Κάννες με το βραβείο σκηνοθεσίας. Βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του James Sallis (2005), το φιλμ συνδυάζει την εναγώνια αφήγηση με τη φιλοσοφημένη ματιά.

            Το στόρι έχει ως εξής: Ένας νέος άνδρας (Ryan Gosling) , δίχως όνομα υποδύεται τον Οδηγό που κάνει τρεις δουλειές για να τα βγάλει πέρα. Το πρωί εργάζεται ως βοηθός μηχανικού, το απόγευμα γίνεται κασκαντέρ σε ταινίες δράσης και ορισμένα βράδια γίνεται ο οδηγός διαφυγής ληστών. Ο Οδηγός συναντάει τους δράστες έξω από τον χώρο της ληστείας και τους παρέχει ένα πεντάλεπτο ως δική του εγγύηση για να τελειώσουν τη δουλειά. Σε περίπτωση αργοπορίας τους, φεύγει αφήνοντας τους στην τύχη τους. Το πρώτο δεκάλεπτο της ταινίας παρουσιάζει  αυτή την τρίτη δραστηριότητα και είναι από τις καλύτερες εισαγωγές που έχω δει.

Αφεντικό του στις δύο πρώτες δουλειές είναι ο Shannon (Bryan Cranston), ο οποίος έχοντας αναγνώσει το ταλέντο του πιτσιρικά στην οδήγηση, τον κακοπληρώνει προσδοκώντας να κερδοσκοπήσει από αυτόν. Με την πρώτη ευκαιρία τον συστήνει στον γκάνγκστερ Bernie Rose (Albert Brooks), με σκοπό την κερδοσκοπία από στημένους αγώνες οδήγησης. Παράλληλα, ο Οδηγός γνωρίζει τη νέα γειτόνισσα του, Irene (Carey Mulligan), η οποία ζει με το μικρό της γιο καθώς ο σύζυγος της Standard Gabriel (Oscar Isaac), είναι στη φυλακή. Ο Οδηγός ερωτεύεται την Irene, ενώ ο μικρός τον αποδέχεται μέρα με τη μέρα όλο και περισσότερα.

Το μπλέξιμο ξεκινά όταν ο Standard αποφυλακίζεται με την ελπίδα, για μια νέα αρχή. Ωστόσο η προστασία που απολάμβανε στη φυλακή έχει το τίμημα της, και πρέπει να πληρωθεί. Ο Standard οφείλει να κάνει μια ληστεία για να ξεχρεώσει, χρέος που στην αρχή αρνείται να πληρώσει, μέχρι που το πράγμα φτάνει στον εκβιασμό και σε έναν απειλητικό ξυλοδαρμό. Ο Οδηγός βρίσκει τον λουσμένο στο αίμα Standard στην είσοδο της οικοδομής, και αφού μαθαίνει τα μαντάτα του προτείνει να κάνει τη ληστεία με οδηγό τον ίδιο. Μέρος της συμφωνίας τους, είναι να μην μάθει τίποτα η Irene. Ωστόσο, τα πράγματα δεν κυλούν όπως τα είχαν σχεδιάσει και κατά τη διάρκεια της ληστείας ο Standard σκοτώνεται από ανθρώπους του βασικού διεκδικητή των χρημάτων, γκάνγκστερ Nino (Ron Perlman) και μεταξύ άλλων συνέταιρου του Bernie Rose. Ο Οδηγός διαφεύγει με τα χρήματα και η περιπέτεια ξετυλίγεται σαν κουβάρι στον περίπλοκο υπόκοσμο του Los Angeles.

Η μοναδικότητα του φιλμ έγκειται στη δισυπόστατη αφήγηση του. Επιφανειακά είναι μια φτηνή ιστορία ανάμεσα σε καλούς και κακούς, με μπόλικη βία, αγωνία και πιστολίδι. Στο βάθος είναι ένας ζοφερός στοχασμός πάνω στη θέση του σύγχρονου δυτικού ανθρώπου, στις παραγωγικές σχέσεις, στον τρόπο χρήσης του ταλέντου, στη μοναξιά και στην τύχη που έχει ο παράφορος έρωτας σε μια μεγάπολη. Η ερμηνεία του πρωταγωνιστή είναι μοναδική, ενώ τα δάνεια που πήρε από αντίστοιχες ερμηνείες του Steve Mc Queen ξεπληρώνονται με το παραπάνω. Η μουσική που ντύνει το φιλμ είναι βουτηγμένη στην αισθητική των 80’s με το Nightcall των Kavinsky &Lovefoxxx να ξεχωρίζει. Οι στιγμές που οδηγά, δίνουν τον τόνο σε μια εντυπωσιακή αφήγηση, σκηνοθετημένη με τέτοια μαστοριά που τονίζει εμμέσως πλην σαφώς, την σπουδαιότητα του αστυνομικού μυθιστορήματος ως σύγχρονης καλλιτεχνικής  έκφρασης. 

Διαδρομή Εξάρτησης

Ορισμένα από τα αγαπημένα μου βρίσκονται εδώ. Σε παρένθεση οι υπεύθυνοι για μετάφραση και για την έκδοση τους. Η λίστα μπορεί να γίνει ατελείωτη, αν και η αφαίρεση βοηθάει γενικά, και ειδικά στην αστυνομική λογοτεχνία

Dashiell Hammet- Το Γεράκι της Μάλτας (Ανδρέας Αποστολιδης, Μεταίχμιο)

Ο χαρακτηρισμός κλασικό δεν χωράει αυτό το μυθιστόρημα του οποίου οι γωνίες, οι ανατροπές και οι συμβάσεις χάρασσαν το δρόμο σε πολλούς και πολλές. Γυναίκες που ξέρουν να κρύβουν στοιχεία ακόμη και στις πλέον διάφανες επιφάνειες του κορμιού τους, αδίστακτοι ντετέκτιβ, θύματα με συμπεριφορά προβάτου. Αν δεν διδάσκεται  θα πρέπει να ενταχθεί στην ύλη άμεσα.

Raymond Chandler- Αντίο Γλυκεία μου (Ανδρέας Αποστολίδης, Άγρα)

Ίσως ο πλέον αναγνωρίσιμος ντετέκτιβ όλων των αστυνομικών μυθιστορημάτων. Το ξύλο που τρώει κατά κανόνα, λειτουργεί και ως μέσο έκφρασης της σχέσης ανάμεσα στο επάγγελμα του και στην κοινωνία. Το ότι συχνά λύνει τις υποθέσεις με βάση τη διπλή υπόσταση κάθε ανθρώπου λέει πολλά τόσο για το μυθιστορηματικό είδος όσο και για τους αφηγηματικούς κανόνες του.

Manuel Vazquez Montalban-Οι Θάλασσες του Νότου (Βέρα Δαμόφλη, Μεταίχμιο)

Είναι εφικτή η αλλαγή ταυτότητας όταν όλα γύρω αλλάζουν; Μια πρωτότυπη ιστορία με θύμα ένα γνωστό στέλεχος της άρχουσας τάξης σε μια Ισπανία που αφήνει τη δικτατορία του Φράνκο για την αστική δημοκρατία. Ο Μανόλο στα καλύτερα του, αλλάζοντας τις βασικές νόρμες του αστυνομικού μυθιστορήματος εστιάζοντας στην ηθική αμφισημία.

Jean Patrick Manchette- Το Μελαγχολικό Κομμάτι της Δυτικής Ακτής (Θοδωρής Τσαπακίδης, Άγρα)

Στυλ που εκκινεί τον Μάη του ’68 και θεμελιώνει τη μεταμοντέρνα αισθητική, κυκλοτερής αφήγηση που περικλείει το αδιέξοδο του δυτικού ανθρώπου, ήρωες επικίνδυνοι και μοναδικοί σαν τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας. Η περιπέτεια που βιώνει ο ήρωας σε συνδυασμό με τους φόνους που διαπράττει συνιστούν προφητικές  αντανακλάσεις του νέου τρόπου βιοπορισμού.

Andrea Camilleri- Το Σχήμα του Νερού (Μαρία-Ρόζα Τραϊκόγλου, Πατάκης)

Πρόκειται για το μυθιστόρημα που εισαγάγει στην αστυνομική λογοτεχνία τον πλέον συμπαθή αστυνόμο. Πρόκειται για  το μυθιστόρημα του οποίου η φιλοσοφική αφήγηση ανταγωνίζεται τη δραματουργική του πρωτοτυπία. Πρόκειται για το μυθιστόρημα που η λύση του αινίγματος βρίσκεται στην σχέση ανάμεσα στη μορφή και στο περιεχόμενο.

Paco Ignacio Taibo II-Χωρίς Αίσιο Τέλος (Έφη Γιαννοπούλου, Άγρα)

Η μοναδικότητα αυτού του μυθιστορήματος έγκειται στο ότι παρά το θάνατο του ντετέκτιβ, αυτός παρουσιάστηκε αυτούσιος και ολοζώντανος σε επόμενο μυθιστόρημα. Ο Taibo πείστηκε να τον επαναφέρει μετά από επίμονες απαιτήσεις του κοινού. Ένα μυθιστόρημα ορόσημο της ρέουσας αφήγησης, της διπλής υπόστασης των πραγμάτων, τόσο πρωτότυπο όσο και το πιστολίδι της τελευταίας σελίδας.

Ian Rankin- Οι Καταρράκτες (Γιώργος Τζήμας, Μεταίχμιο)

Ο Rebus ρίχνεται με τα μούτρα στην υπόθεση δολοφονίας μιας εφήβης που κλονίζει το Εδιμβούργο. Περίπλοκο σαν την ιστορία της Σκοτίας, αριστοτεχνικό σαν το πνεύμα των ανθρώπων της, μοναδικό χάρη στη μαστοριά του συγγραφέα. Ένας αντιήρωας στην κορυφή της αστυνομικής γραφειοκρατίας.

Patricia Highsmith-Τα Δύο Πρόσωπα του Ιανουαρίου (Ανδρέας Αποστολίδης, Άγρα)

Ο τίτλος λέει πολλά για τη φύση του αστυνομικού μυθιστορήματος. Ένας κακός (καλός) σε ένα σπουδαίο αστυνομικό έργο, δεν μπορεί παρά να είναι και ολίγον τι καλός (κακός). Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στην εξουσία του δυνάστη και του θύματος, κινεί όλη την αφήγηση.

Γιάννης Μαρής-Έγκλημα στο Κολωνάκι (Ατλαντίς)

Αν γραφόταν στη Γαλλία, θα ήταν ένα παγκοσμίως γνωστό μυθιστόρημα. Η μικροσκοπική σκιαγράφηση της μεταπολεμικής Αθήνας, μέσα από τον φόνο ενός γνωστού προσώπου και τη χρήση του συνήθους υπόπτου για να διευκολυνθεί η ροή της αφήγησης. Δάσκαλος για όλους και όλες μας.

Georges Simenon- Ο Άνθρωπος που Έβλεπε τα Τρένα να Περνούν (Αργυρώ Μακάρωφ, Άγρα).

Ένας άνθρωπος της ρουτίνας αντιλαμβάνεται μια πλεκτάνη που στήνεται από καθόλα αξιοπρεπείς και κοινωνικά αποδεκτούς ανθρώπους. Η ταραχή του είναι τέτοια που παρατάει τη βολεμένη ζωή του, ξεκινώντας μια περιπλάνηση δίχως προορισμού. Η αγάπη του Simenon για τους πλάνητες και τους παρίες εκδηλώνεται εδώ σε όλο το μεγαλείο της.

James Ellroy-Because the Night (Ανδρέας Αποστολίδης, Άγρα)

Ο Νυχτερινός Ταξιδιώτης επιλέγει διαδρομές που σβήνουν τη μοναξιά του στον πόνο των άλλων. Η σχέση ανάμεσα στη δημιουργία και στην τρέλα είναι παρούσα και εδώ.  Τα τραύματα της παιδικής ηλικίας κατευθύνουν τους ήρωες προς την κάθαρση, καθορίζοντας το τέλος τους.

Hening Mankell- Εκτελεστές Δίχως Πρόσωπο (Λύο Καλοβυρνάς, Ψυχογιός)

Το σύμπαν του επιθεωρητή Κουρτ Βαλαντέρ δεν είναι το ειδυλλιακό σκανδιναβικό περιβάλλον το οποίο θαυμάζαμε και ζηλεύαμε. Ο ρατσισμός, ο μισογυνισμός και οι μαζικές δολοφονίες ντύνουν την καθημερινότητα ενός επιθεωρητή που λατρεύει την όπερα. Λαμβάνοντας υπόψη την σκανδιναβική περίπτωση, η συνεισφορά του βρίσκεται στο ότι παρουσιάζει την ανάστροφη της όψη.

Jo Nesbo-Nemesis(Γωγώ Αρβανίτη, Μεταίχμιο)

Ένα σχεδιασμένο έργο τέχνης γίνεται το magnus opus μιας ζωής που τελειώνει μέσα από την εκτέλεση ενός ασύλληπτου σχεδίου. Κανένα ερευνητικό σενάριο δεν μπορεί να συλλάβει την αλήθεια που κρύβεται κάτω από γεγονότα που συνδέονται με έναν απροσδόκητο θάνατο. Μόνο ένας αντιήρωας που τον υποδύεται ένας φυλακισμένος τσιγγάνος μπορεί να διαβάσει συγκεκριμένα χνάρια και να δει παράξενα σινιάλα.

Λίγα λόγια για το αντικείμενο..

Αν το σημαίνον είναι το έγκλημα, το σημαινόμενο είναι σύνολο πολλών άλλων συστατικών που το περιβάλλουν διαμορφώνοντας το. Το έγκλημα σε όλες τις διαστάσεις του-ακόμη και στις πλέον αρρωστημένες- εμπεριέχει στοιχεία κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, που μαζί με την ψυχολογική υπόσταση του δράστη, συνθέτουν τα κίνητρα του. Ως εκ τούτου η διερεύνηση του, δεν είναι αποκλειστικά ζήτημα νομικό. Πόσο μάλλον η καταγραφή και η μεταξίωση του σε λογοτεχνική αφήγηση, την ώρα που το απόλυτο μαύρο και το πεντακάθαρο άσπρο είναι τόσο δυσεύρετα στις μέρες μας, όσο και τα πειστήρια σε ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα.

Η αστυνομική λογοτεχνία αναπαράγεται σε εκείνο το πεδίο της δημόσιας σφαίρας, όπου όλα δεν είναι ορατά. Με άλλα λόγια, εκεί που δεν χύνεται εύκολα το φως, εκεί που δύσκολα θα κοιτάξει ο άνθρωπος της ρουτίνας για πολλούς και διάφορους λόγους. Το κατάλληλο άτομο για αυτή τη δουλειά είναι φυσικά ο ντετέκτιβ ο οποίος λόγω θέσης-και συχνά λόγω φύσης, είναι εκπαιδευμένος να κοιτάζει τον κόσμο ως υπόκοσμο και να νοιώθει τα υπόγεια ως παράθυρα. Είναι φορέας του φωτός και του σκοταδιού μαζί, σε έναν κόσμο που ζει μέσα στο γκρι και ο ίδιος το ξέρει από πρώτο χέρι.

Οι αφηγηματικές διαστάσεις της αστυνομικής λογοτεχνίας εξακολουθούν προς πείσμα πολλών να οικοδομούνται πάνω σε πολιτικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά. Η διαλεκτική σχέση χώρου-προσώπου βασίζεται κατά κανόνα στην αντίθεση ή στην σύζευξη, ανάμεσα στο άτομο και στο σύνολο. Ο ντετέκτιβ συνιστά τον ενδιάμεσο κρίκο αυτής της παράξενης σύνδεσης καθώς καλείται να ερευνήσει τις όψεις της. Οι λέξεις της αστυνομικής λογοτεχνίας καλούνται να αποτυπώσουν τα πράγματα των καιρών τους.

Intro

Χαίρετε, 

από εδώ και πέρα θα τα λέμε συζητώντας για αστυνομική λογοτεχνία και πολλά και διάφορα άλλα.