Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Έγκλημα και Τιμωρία (Άρης Αλεξάνδρου, Γκοβόστης)
Που σταματάει το έγκλημα και που ξεκινά η τιμωρία; Είναι η αυτοδικία ένα μέσο αντιμετώπισης της αδικίας που επικρατεί στον κόσμο; Μπορεί ο άνθρωπος να αναλάβει τον ρόλο του τιμωρού άλλων ανθρώπων που με το βίο τους προκαλούν δυστυχία και κακό; Τα ερωτήματα αυτά απασχολούν ένα μεγάλο μυθιστόρημα, το Έγκλημα και Τιμωρία, του σπουδαίου και μοναδικού Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι.
Ένας νέος άντρας ο Ρασκόλνικοφ, αφαιρεί τη ζωή μιας γριάς τοκογλύφου η οποία ζει εντελώς παρασιτικά, εκμεταλλευόμενη τη φτώχεια και την ανέχεια του κόσμου. Η γριά δανείζει με υψηλό αντίτιμο κρατώντας ακριβά ενέχυρα και φροντίζοντας να καλύπτει τα κενά που δημιουργούνται από τις κοινωνικές αδικίες και παραμορφώσεις. Πελάτες της δεν είναι μόνο φτωχοί άνθρωποι που αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες τους, αλλά και άτομα της μεσαίας τάξης που έχουν διάφορα πάθη, όπως είναι το αλκοόλ και η χαρτοπαιξία.
Ο Ρασκολνικοφ είναι αγνός, διαβιώνοντας στο όριο του συστήματος τα παρατηρεί όλα αυτά και διαφωνώντας στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, την σκοτώνει. Μαζί με τη γριά σκοτώνει και την αδελφή της, η οποία πάσχει από ελαφρά μορφή νοητικής υστέρησης καθώς αυτή τον πιάνει στα πράσα. Στην συνέχεια πέφτει σε πνευματικό λήθαργο καθώς αδυνατεί να συνειδητοποιήσει τι έκανε.
Ο Ρασκόλνικοφ είναι ένας υπαρξιστής που πιστεύει στην παρουσία του Θεού και στη δυνατότητα και μεγαλοσύνη του να δίνει λύσεις στα προβλήματα των ανθρώπων. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι ήταν χριστιανός σε όλο το είναι του. Αυτή την ιδιότητα, δηλαδή της αχειροποίητης παρέμβασης του Θεού στα ανθρώπινα πράγματα, δίνει ο μεγάλος Ρώσος στον ήρωα του για να θέσει ερωτήματα όπως τα παραπάνω. Το ότι ο Ρασκόλνικοφ επεμβαίνει άμεσα όταν διακόπτει τον γάμο της αδελφής του με έναν νεόπλουτο που ασπάζεται τις φιλελεύθερες ιδέες και ουσιαστικά θέλει να την αγοράσει, όταν δίνει τα τελευταία χρήματα του για να γίνει το επικήδειο τραπέζι ενός φίλου, ή όταν αγαπάει με πάθος με νεαρή φτωχή πόρνη τη Σόνια που το μόνο που έχει να προσφέρει είναι το κορμί της, υπογραμμίζει την σημασία της αυτοδικίας και της σχέσης που λαμβάνει με τη θεοδικία. Ο έρωτας του Ρασκόλνικοφ για την Σόνια, είναι από τους πιο σπαρακτικούς που έχουν γραφεί στην παγκόσμια λογοτεχνία.
Ο Ρασκόλνικοφ οδηγείται στην εξορία και σε καταναγκαστικά έργα, καταβάλλοντας το τίμημα για την κοινωνικά απορριπτέα πράξη του. Το ότι ο Ντοστογιέφσκι δεν καταδικάζει τον ήρωα του σε θάνατο ή σε ισόβια, αλλά του δίνει την ευκαιρία να επιστρέψει στην κανονική ζωή οκτώ χρόνια μετά είναι ενδεικτικό της άποψης του συγγραφέα πάνω στην ίδια την υπόθεση. Η Σόνια άλλωστε πηγαίνει μαζί του στην Σιβηρία για να διατηρηθεί ζωντανή η αγάπη τους.
Δεν είναι λίγοι όσοι και όσες πιστεύουν ότι πρόκειται για βιβλίο σταθμό στην ευρύτερη noir λογοτεχνία. Αυθεντικές αφηγήσεις, με τη ρωσική κοινωνία του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα να αναπαριστάται με απίστευτη ευκρίνεια. Ένα μεγάλο έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ένα μικρό ευαγγέλιο για όσους πήραν τον δρόμο των σκοτεινών αφηγήσεων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου