Πάνος Ριβέρης
Η Τριλογία της Μασσαλίας
Η noir
λογοτεχνία είναι δεμένη άρρηκτα με τον τόπο και κατά επέκταση με τον χώρο. Η
τοπολογία αυτού του τόσο σύγχρονου είδους που πήρε δικαίως τη θέση του
νεωτερικού μυθιστορήματος που δεν άντεξε τόσες πολλές μαζεμένες
ιστορικές ήττες, δεν έχει να κάνει μόνο με τον χώρο, ως πεδίο παραγωγής εγκλήματος,
αλλά και με τον τόπο δραστηριοποίησης του ήρωα, που δεν είναι κάτι άλλο από την
αντανάκλαση του συγγραφέα στον αφηγηματικό χρόνο. Μια τέτοια χαρακτηριστική και
μοναδική από πολιτιστική, καλλιτεχνική αλλά και κοινωνικοοικονομική άποψη, είναι
η τριλογία της Μασσαλίας του σπουδαίου και πρόωρα χαμένου Ζαν-Κλώντ Ιζζό (Το Μαύρο
Τραγούδι της Μασσαλίας, Το Τσούρμο,Solea-όλα από τις Εκδόσεις Πόλις/Μετάφραση Ριχάρδος Σωμερίτης
& Αλέξης Εμμανουήλ).
Στην ιστορία έχουμε έναν μπάτσο τον
Φάμπιο Μοντάλ, που διάλεξε το επάγγελμα από ανάγκη να ξεφύγει από τη μοίρα της τάξης
του. Παιδί φτωχών μεταναστών που βίωσε από κούνια τον ρατσισμό, μεγαλώνοντας στις φτωχογειτονιές
της Μασσαλίας. Μια πόλη χωνευτήρι της πολυπολιτισμικής κουλτούρας του λίκνου
του κόσμου που λέγεται Μεσόγειος. Μια πόλη γοητευτική και σοφή συνάμα, σαν γυναίκα
που ξέρει πότε να ερωτευτεί και πότε να αφεθεί στις υπόγειες δυνάμεις της Ιστορίας.
Μια πόλη που λάμπει σαν φθαρμένος χρυσός, στο γερασμένο μαλακό υπογάστριο της γερασμένης
Ευρώπης.
Ο Φάμπιο είναι ένας αστυνομικός που
ξεχωρίζει στο σώμα που υπηρετεί για τις αρετές, αλλά και τα ελαττώματα του. Είναι
έντιμος, κοινωνικά ευαίσθητος. αντιρατσιστής, αγαπάει το καλό φαγητό και τις μοιραίες
γυναίκες και δεν διαλέγει τις φιλίες του με βάση τα σκαλοπάτια της αστυνομικής
ιεραρχίας που έτσι και αλλιώς δεν θέλει να ανέβει. Είναι ένας παρίας που εκφράζει
απόλυτα τη μοίρα των σκεπτόμενων ανθρώπων που δραστηριοποιούνται σε συντηρητικά
περιβάλλοντα. Είναι ένας ακόμη ρομαντικός ξεροκέφαλος που έχει μάθει να παίζει
μόνος του δίχως να εμπιστεύεται ούτε τη σκιά του την ίδια, ακόμη και όταν επιδιώκει να προστατεύσει τις ζωές των άλλων. Ίσως
για τον λόγο αυτό, στο δεύτερο βιβλίο της σειράς παραιτείται από την υπηρεσία και
ιδιωτεύει.
Ο πόλεμος του Φάμπιο απέναντι στο
οργανωμένο έγκλημα, αναπαριστά με ιδιαίτερη ευστοχία την πορεία του μοναχικού
ανθρώπου απέναντι στο θηρίο που λέγεται κατεστημένο. Καθώς οι χρόνοι περνούν ο
Φάμπιο χάνει σχεδόν όλους τους αγαπημένους του ανθρώπους. Καθώς η ζωή του αδειάζει
από ανθρώπους, ο ίδιος γεμίζει από μοναξιά και πίκρα, μένοντας με μόνη παρέα ένα
ζευγάρι τρυφερών ηλικιωμένων γειτόνων και τη βάρκα του που τον βγάζει στο πέλαγος
για να βρει την κάθαρση.
Ο Ιζζό καταφέρνει να διερευνήσει την
απαίτηση του σύγχρονου ανθρώπου για μια δικαιότερη και ομορφότερη ζωή, με βάση τους
όρους που έχουν διαμορφωθεί από το παγκοσμιοποιημένο κοινωνικοοικονομικό παίγνιο.
Καταφέρνει επίσης να γράψει τις πικρές αφηγήσεις της ήττας ακολουθώντας λυρικές
διαδρομές. Καταφέρνει τέλος να αναδείξει με τρόπο σκληρό αλλά τόσο αληθινά
αφηγηματικό ότι το προσωπικό δεν παύει να είναι πολιτικό.
Κλείνοντας ας μου επιτραπεί ένα
προσωπικό σχόλιο. Δίχως βιβλία σαν την τριλογία της Μασσαλίας, δίχως το
σπαρακτικά τρυφερό βλέμμα του Ιζζό όσοι και όσες πήραμε τον δρόμο της noir συγγραφής
δεν θα γινόμασταν αυτό που είμαστε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου