Βιβλιοπαρουσιάσεις: Η Καρέκλα του κυρίου Έκτορα-Βάσια Τζανακάρη

Το κείμενο που ακολουθεί διαβάστηκε χθες στην παρουσίαση του βιβλίου της Βάσιας Τζανακάρη, Η Καρέκλα του κυρίου Έκτορα (Μεταίχμιο)

Πάνος Ριβέρης

Η Καρέκλα του κυρίου Έκτορα της Βάσιας Τζανακάρη

                                               

Η σχέση του ατόμου με το σύνολο είναι ίσως η σημαντικότερη διαδικασία της  κοινωνικοποίησης του και της ένταξης του στα περιβάλλοντα δραστηριοποίησης του. Η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας του ανθρώπου, στοιχεία που βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση τόσο με το γονότυπο, όσο και με το φαινότυπο του, συνιστούν τις δυο προσδιοριστικές μεταβλητές καθορισμού αυτής της σχέσης. Καθώς όμως το φαινότυπο διαμορφώνεται από την σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και στο περιβάλλον του, η διαδικασία ένταξης του σε αυτό καθίσταται ακόμη περισσότερο σύνθετη. Και ως εκ τούτου ευάλωτη από τις απανταχού διαταραχές και φυσικά το τυχαίο.

            Το βιβλίο της Βάσιας Τζανακάρη «Η Καρέκλα του κυρίου Έκτορα», από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, μελετά εμμέσως πλην σαφώς, αλλά με μεγάλη επιμέλεια αυτή την σχέση. Πρόκειται για μια ωραία συλλογή 19 διηγημάτων που δίνουν μορφή στην έμπνευση και στην συλλογιστική που έχει αναπτύξει η λογοτέχνισσα. Οι ιστορίες της Τζανακάρη μελετούν την σχέση ανάμεσα στο άτομο και στον κόσμο, ανάμεσα στο άτομο και τους άλλους. Οι άλλοι, είτε ως θετική προοπτική ενός δημιουργικού περιβάλλοντος διαβίωσης, είτε ως κόλαση, σύμφωνα με τη γνωστή ρήση του Σάρτρ, συνιστούν το σύνορο στις ιστορίες της συγγραφέας μεταξύ της μοναξιάς και της ολοκλήρωσης. Ενδιάμεσα αναπτύσσονται η απώλεια, η απαίτηση για ερωτική ολοκλήρωση, η μοναξιά, η δημιουργικότητα, η ηδονική συμπεριφορά, η αλλοτρίωση, η ετερότητα και φυσικά η αποδοχή της ταυτότητας μέσω του άλλου.

            Η αφήγηση στις 19 ιστορίες είναι είτε σε πρώτο πρόσωπο είτε τριτοπρόσωπη. Συγκεκριμένα στις 10  ιστορίες οι ήρωες και οι ηρωίδες αναλαμβάνουν το καθήκον να μας μιλήσουν για τα πράγματα που τους αφορούν και τους καίνε. Στις υπόλοιπες εννέα, η αφήγηση παίρνει η ίδια τα ηνία επιτρέποντας να δημιουργηθεί το πλαίσιο της διαλεκτικής ένωσης ανάμεσα στο άτομο και τον κόσμο, στο πεδίο όπου η συγγραφέας παρατηρεί την Ιστορία. Η εύθραυστη ισορροπία μεταξύ πρώτου και τρίτου προσώπου στην αφήγηση (μόλις 10-9), μας υπενθυμίζει ότι η μάχη ανάμεσα στο εγώ και την Ιστορία την ίδια εξακολουθεί να είναι αμφίρροπη.

            Κάθε μία από τις 19 αφηγήσεις εστιάζει την προβληματική της σε έναν μοναχικό αντιήρωα ή αντιηρωίδα. Οι αφηγητές και οι πρωταγωνιστές των ιστοριών της Τζανακάρη, ζούνε στην αφάνεια αν χρησιμοποιήσουμε όρους του φτηνού και επίπλαστου life style, η απλώς των κοινωνικά αποδεκτών προτύπων συμπεριφοράς. Δεν παύουν όμως να δονούνται από τους ίδιους τους σφυγμούς της καρδιάς τους,  των θέλω και των βλεμμάτων τους, ζώντας στο προσκήνιο της ζωής της ίδιας. Δεν παύουν να είναι ανθρώπινοι, πολύ ανθρώπινοι και γι αυτό ίσως κερδίζουν την συμπάθεια του αναγνωστικού μας βλέμματος.

            Ο Μπαρμπά-Ζώης που πλέον αγαπάει μόνο την πάπια του, ο παππούς που βιώνει την Ιστορία γνωρίζοντας ποια αποκόμματα εφημερίδων να συλλέξει, η μοναχική πιτσιρίκα που κερδίζει την τηλεόραση στο χαρτάκι της Κουκουρούκου, η νέα κοπέλα με το προβληματικό πόδι που ανοίγει έναν γόνιμο διάλογο με τη μεταφυσική, ο νέος άντρας που θυμάται τη μητέρα του από τα γεμάτα νοστιμιές τάπερ που του έστελνε-και αναφέρω ενδεικτικά πέντε περιπτώσεις ηρώων, μοιράζονται τις εμπειρίες τους με όλους μας. Το αόρατο νήμα που ενώνει το βλέμμα μας με τις ζωές τους είναι η σχέση που θέλουμε να αποκτήσουμε με τον κόσμο διατηρώντας τη μοναδικότητα μας.

            Η συγγραφέας καταφέρνει να σηκώσει ψηλά την αξιοπρέπεια της λογοτεχνίας της μικρής φόρμας υποστηρίζοντας με πάθος τις επιλογές και τις ζωές των ηρώων της . Παράλληλα αναδημιουργεί το πλαίσιο για τη θέση που οφείλει πλέον να έχει ο συγγραφέας σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο και ρευστό κόσμο. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που η τελευταία ιστορία του βιβλίου, μας φέρνει κοντά με τον κύριο Έκτορα να αφήνει την αιώνια καρέκλα του από την οποία παρατηρεί την κίνηση στον δρόμο και να χαθεί μέσα στο χάος του κόσμου.