Αναγνώσεις: Φοβού τους Δαναούς

Phillip Kerr, Φοβού τους Δαναούς (Κέδρος, Γιώργος Μαραγκός)

Η πολυδιάστατη ιστορία και το νουάρ μυθιστόρημα

από τον Πάνο Ιωαννίδη

Κάθε ιστορία, έχει ως γνωστόν, τα αίτια και τα αιτιατά της. Και κάθε αίτιο και αιτιατό των μικρών ιστοριών, συνδέεται με ορατούς και συχνά αόρατους κόμπους με την Ιστορία που κυλάει μέσα στη μολυβένια πορεία της. Η οποία κυλάει λαμβάνοντας, και ταυτόχρονα, μη λαμβάνοντας υπόψη, τα θέλω και τα πρέπει των μικρών ιστοριών που την συγκροτούν. Και αν η Ιστορία δεν άφηνε πολλούς λογαριασμούς ανοικτούς, λογαριασμούς που κάνουν τις ανθρώπινες ζωές να νοιώθουν κενές και απόμακρες μέσα στον ρου της, τότε η λογοτεχνία ίσως και μην είχε τόσο μεγάλη σημασία.

            Πρόκειται για ένα αξίωμα, που το γνώριζε πολύ καλά ο πρόωρα χαμένος Phillip Kerr (1956-2018),  και το δίδαξε με ευκρίνεια και ειλικρίνεια σε εμάς τους νεότερους.  Ο πνευματικός πατέρας του Μπέρνι Γκούντερ, φρόντισε να μας αφήσει κληρονομιά μια σειρά από εξαιρετικά νουάρ μυθιστορήματα, τα οποία, μια και διαδραματίζονται από τη δεκαετία του 1930 έως τη δεκαετία του 1950, έχουν φυσικά και ιστορικό χαρακτήρα! Το πιο πρόσφατο του, Φοβού τους Δαναούς (Κέδρος, Γιώργος Μαραγκός), μας απασχολεί διπλά καθώς στο μεγαλύτερο μέρος του διαδραματίζεται στη χώρα μας.

            Έχοντας επιβιώσει των αλλαγών που επέφερε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Μπέρνι Γκούντερ εργάζεται με ψεύτικο όνομα ως πραγματογνώμονας σε μεγάλη ασφαλιστική εταιρία της Γερμανίας, προσπαθώντας παράλληλα να απαλλαγεί από τις ενοχές του. Το σφύριγμα του ανέμου τον φέρνει στην Ελλάδα, όπου τον στέλνουν οι εργοδότες τους για να ερευνήσει την υπόθεση ενός ναυαγίου. Βρισκόμαστε στο 1956, και η ελληνική κοινωνία δεν έχει επουλώσει ακόμα τις πληγές της από τα δεινά της προηγούμενης δεκαετίας.

            Καθώς ο Μπέρνι Γκούντερ αρχίζει την έρευνα με τον δικό του μοναδικό τρόπο, έρχεται αντιμέτωπος με δυο δολοφονίες που συνδέονται τόσο με το ναυάγιο που ερευνά, όσο και με τη μαζική εξόντωση που υπέστησαν οι Εβραίοι της Ελλάδας από τους ναζί. Ψάχνοντας, με τη βοήθεια μιας γοητευτικής Ελληνίδας της Έλλης Παπαντωνίου, μέσα στα επάλληλα στρώματα της αθηναϊκής ανθρωπογεωγραφίας,  κατανοεί ότι τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Και αυτό διότι η ναζιστική θηριωδία εξακολουθεί να είναι παρούσα, εξακολουθώντας να διαβρώνει τις τοπικές πολιτικές ισορροπίες.

            Γραμμένο με την στακάτη γλώσσα του Phillip Kerr, το Φοβού τους Δαναούς μας μεταφέρει σε μια Αθήνα τόσο πραγματική, όσο και διαφορετική από αυτή που έχουμε συνηθίσει, από τις μετεμφυλιακές κατεστημένες οπτικές. Η ατμοσφαιρική αφήγηση του λειτουργεί καταλυτικά καθώς αναδεικνύει την αντίθεση που μπορεί να υπάρξει ανάμεσα στο προσωπικό και το πολιτικό, και κυρίως την αδυναμία του ατόμου να επικαθορίσει όχι μόνο την Ιστορία αλλά και την ίδια την ιστορία του. Ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα του 2018, το οποίο μας μαθαίνει ότι το νουάρ κάλλιστα μπορεί να μας ταξιδέψει στη μαγεία της λογοτεχνίας.

Πρώτη Δημοσίευση: Fractal Art (26/12/2018)