Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2014

Αόρατες Πόλεις: Istanbul

Μια νέα ενότητα με φωτογραφίες από αγαπημένες και αόρατες συνάμα πόλεις ξεκινά στο negraliteratura  με την Istanbul!!



στην καρδιά της Πόλης (Taksim)



Φανάρι


στον Δρόμο για τη Θάλασσα


στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης


Στοιχειώδης Αισθητική


Αφαίρεση στο Βλέμμα


λίγο πριν την καθημερινή σχόλη


το μπαχάρι της Αγοράς



Αναπαράσταση



Αστικό Φορτίο


Γερανοί στο Φως


Πριγκιπόννησοι


λίγη κίνηση ακόμα















Κυριακή 21 Δεκεμβρίου 2014

Αναγνώσεις: Θαμμένοι στον Γρανίτη



Πάνος Ιωαννίδης

Αναγνώσεις

Μιμή Φιλλιπίδη-Θεοχάρη: Θαμμένοι στον Γρανίτη (Ωκεανίδα)


Τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται, υποστηρίζει μια λαϊκή ρήση. Πολλά είναι πολύ πιο διαφορετικά από ότι φαίνονται, θεωρεί το blog. Άλλωστε η noir λογοτεχνία γράφεται και διαβάζεται στην ευρύτερη περιοχή του γκρι. Εκεί που το άσπρο προσπαθεί να γίνει μαύρο και αντίστροφα. Εκεί που ποτέ, μα εντελώς ποτέ, η μάχη των δύο βασικών χρωμάτων ή αν θέλετε η μάχη του καλού και του κακού δεν λήγει με απόλυτο τρόπο καθώς κάθε νικητής είναι και λίγο ηττημένος.
            Το μυθιστόρημα της Μιμής Φιλλιπίδη-Θεοχάρη, Θαμμένοι στον Γρανίτη (εκδόσεις Ωκεανίδα), κινείται εντός αυτού του θεματικού πλαισίου. Αρκετά από τα στοιχεία της αφήγησης, των χαρακτήρων συμπεριλαμβανομένων δεν είναι όπως φαίνονται στο μάτι της κεντρικής ηρωίδας Μαίρης. Η Μαίρη μια σκηνοθέτρια ντοκιμαντέρ έχει εγκατασταθεί για λόγους σχόλης μαζί με τον σύζυγο της Στιβ, πανεπιστημιακό-δικαστικό ανθρωπολόγο, σε ένα μικρό χωρίο της ορεινής Δράμας τον Γρανίτη. Το χωριό δείχνει φιλήσυχο και γραφικό, οι κάτοικοι φιλόξενο και απλοί. Μέχρι που μια ξαφνική καταιγίδα ξεθάβει έναν σκελετό.
            Το γεγονός αυτό είναι αρκετό ώστε το ζευγάρι των ερευνητών-καλλιτεχνικό και επιστημονικό συνάμα (ωραίο εύρημα) να ξεκινήσει να σκαλίζει στα καλά θαμένα μυστικά του χωριού. Πλέον πολλά είναι διαφορετικά από όσα δείχνουν στο όμορφο χωριουδάκι, ενώ σταδιακά η στάση αρκετών ανθρώπων αλλάζει. Αλλάζει όμως και η αντίληψη που είχε η Μαίρη όχι μόνο για την ιστορία του Γρανίτη, αλλά και την ιστορία της ευρύτερης οικογένειας της. Και κυρίως αποδεικνύεται καθώς το μυστήριο φτάνει στο τέλος του, ότι το φύλο που φέρει ένας άνθρωπος μπορεί κάλλιστα να είναι ένας κοινωνικά κατασκευασμένος ρόλος.
            Ωραίο αφηγηματικό τέμπο, πότε αργό πότε γρήγορο, ανάλογα με τον σκοπό της αφήγησης. Χαρακτήρες ολοκληρωμένοι τόσο όσο τους χρειάζεται η πλοκή, ενώ δεν μπορώ παρά να εκφράσω τον θαυμασμό μου για την τρομερή χρήση της ελληνικής φύσης στην ιστορία. Το ορεινό τοπίο καθορίζει την συμπεριφορά των ηρώων τόσο με την ομορφιά του όσο και με την ίδια την σκληρότητα του.

            Κλείνοντας ας μου επιτραπεί και ένα προσωπικό σχόλιο. Έχοντας περάσει σημαντικό μέρος του ελεύθερου χρόνου της παιδική ηλικίας μου στον Γρανίτη, θαύμασα ακόμη περισσότερο τη διακριτική χρήση της πραγματικής χωροταξίας και της ιστορίας του χωριού από την συγγραφέα. Αναμφίβολα η ιστορία της Φιλλιπίδη-Θεοχάρη τονίζει όχι μόνο ότι το είδος έχει μέλλον στην Ελλάδα, αλλά και ότι έχει και άξιους εκπροσώπους. 

Τετάρτη 17 Δεκεμβρίου 2014

Καφενείο (Σύντομες Σκέψεις)18 Περί Λογοτεχνίας

Πάνος Ιωαννίδης


Περί Λογοτεχνίας

Η λογοτεχνία δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Μπορεί ωστόσο να αλλάξει τον άνθρωπο, ως μονάδα σύνθεσης του κόσμου. Καθώς πρόκειται για την πλέον πολυσύνθετη διαδικασία μετάδοσης λεκτικών (και όχι μόνο) μηνυμάτων από τον συγγραφέα προς το αναγνωστικό κοινό, η λογοτεχνία που αξίζει τον κόπο εμπεριέχει στοιχεία της ζωής στο σύνολο της. Ψυχολογικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, πολιτικά, θεσμικά, ταξικά, λαογραφικά και πάει λέγοντας.

            Αν έχει μια αποστολή η λογοτεχνία, κατά τη άποψη μου δεν είναι άλλη από την ανάδυση του άφατου, του άβατου και συχνά του απροσπέλαστου γεγονότος στο καθημερινό ρουτινιάρικο βλέμμα. Και αυτό σε πρώτο επίπεδο. Σε δεύτερο, και ίσως σημαντικότερο επίπεδο, η λογοτεχνία οφείλει να συνδυάζει αυτό το ιδιαίτερο και μυστικό γεγονός, με την ιστορία αναδεικνύοντας την όποια σημασία του. Από κει και πέρα είναι και ζήτημα των αναγνωστών. Παραφράζοντας την περίφημη φράση του Flaubert , μπορεί να διατυπωθεί ότι τα δημιουργικά βιβλία χρειάζονται και ένα δημιουργικούς ανθρώπους για να αναγνωριστούν.

Σάββατο 13 Δεκεμβρίου 2014

Ποιήματ@ Κάλαντα

Πάνος Ιωαννίδης



Κάλαντα

πυκνό χιονόνερο έπεφτε από το πρωί
όμως οι τρεις μας αλωνίζαμε τις γειτονιές
λέγοντας το ίδιο τραγούδι σε όμοιους ανθρώπους
με διαφορετικό τρόπο
καθώς κάθε στιγμή μέρες που ήταν
έκανε τους ανθρώπους να δείχνουν αλλιώς

ήμασταν ο Σποκ και η Φιφή και εγώ
τρεις άγγελοι πεσμένοι στην πόλη των καλικάντζαρων
που γύρευαν χαρτζιλίκι στα υπόλοιπα μιας ξεπεσμένης συνήθειας

το χιονόνερο έγινε χιόνι όταν το απόγεμα πέρασε το μεσημέρι
βρεθήκαμε πάλι κάτω από το δέντρο που στόλισε ο δήμος
στη μέση της πλατείας και ξεκινήσαμε για το δεύτερο γύρο
τραγουδώντας δυνατά στους έρημους από δώρα δρόμους
πήγαμε σε σπίτια πολλά μα λίγα μας άνοιγαν
καθώς η φωτιά που έκαιγε μέσα τους
πύκνωνε στις άδειες καρδιές των ανθρώπων

στο τελευταίο χτύπησα εγώ το κουδούνι
είχα διώξει τους συντρόφους μου
 λέγοντας πως δίπλα μια γριά δίνει πεντακοσάρικο
τότε την είδα
το ένα μάτι μωβ το κάτω χείλος πρησμένο
και τα σημάδια από τα χέρια του στον λαιμό της
θηλιές θρησκόληπτης σύζευξης στον αστικό κόσμο
τα ήξερα είχα κρυφακούσει τη μαμά
όταν τα έλεγε στο τηλέφωνο με τη θεία Νανά

τη φίλησα στο μάγουλο
της έβαλα ένα γούρι στο πονεμένο χέρι της
μπας και τη φυλάξει ο επόμενος χρόνος
από την κακία του προηγούμενων
όταν την είδα να χαμογελά δάκρυσα

έτρεξα και χάθηκα μέσα στο χιόνι

Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2014

Αναγνώσεις:Ο αναγκαίος θάνατος του Λιούις Γουίντερ

Πάνος Ιωαννίδης

Αναγνώσεις


Malcom MacKay- Ο αναγκαίος θάνατος του Λιούις Γουίντερ (εκδ. Πόλις, μτφ Άλκηστις Τρίμπερη

The name of the game is to survive, λέει ένα παλιό αλλά επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε, αμερικάνικο ρητό. Ο κανόνας του παιχνιδιού είναι να επιβιώνεις, σε ελεύθερη μετάφραση. Με άλλα λόγια, για να ζήσεις πρέπει όχι μόνο να επιβιώσεις και να κάνεις ότι μπορείς συνεχώς για να το πετύχεις. Ωστόσο, η επιβίωση είναι ζήτημα όχι μόνο επιλογών, αλλά και συγκεκριμένων συνθηκών. Κάθε εποχή έχει τους δικούς της κανόνες, το δικό της ιστορικό πλαίσιο και συνεπώς τις δικές της πρακτικές επιβίωσης που ωθούν τους δρώντες σε δεδομένες επιλογές.
            Το μυθιστόρημα του πρωτοεμφανιζόμενου και πολύ ταλαντούχου σκοτσέζου Malcom Mac Kay, Ο αναγκαίος θάνατος του Λιούις Γουίντερ, από τις καλαίσθητες εκδόσεις Πόλις, διερευνά αυτή την συνθήκη υπό το πρίσμα μιας noir ιστορίας. Ο Κάλουμ Μακ Λιν, είναι ένας καλοπληρωμένος και πολύ καλός στη δουλειά του, νέος επαγγελματίας δολοφόνος. Αναλαμβάνει συμβόλαια θανάτου, ούτε τόσο συχνά, ούτε τόσο σπάνια που να κινεί υποψίες του περίγυρου του αλλά και του υποκόσμου. Ζει ήσυχα εντός εκτός και επί τα αυτά των δύο κόσμων, δίχως να προκαλεί ούτε με περιττές σπατάλες, ούτε με άσκοπους τσαμπουκάδες. Μέχρι που μια μέρα, ένας από τους μεγαλύτερους γκάγκστερ της πόλης, ο Πήτερ Τζέιμσον  του ζητάει να σκοτώσει έναν σχετικά ασήμαντο έμπορο ναρκωτικών, τον Λιούις Γουϊντερ που έχει αρχίσει να μπαίνει στα (παράνομα) χωράφια της σκοτεινής δραστηριότητας του. Η επιλογή του συμβολαίου θανάτου δεν γίνεται τόσο για λόγους συμφέροντος, όσο για λόγους εξουσίας και εντυπωσιασμού: Ο Λιούις Γουίντερ, λειτουργεί ως το μακρύ χέρι ενός ανερχόμενου νέου γκάγκστερ που θέλει να μετρήσει τις δυνάμεις του στον χώρο. Η ισορροπία στην αγορά δεν πρέπει να διαταραχθεί με τίποτα, και ο καταλληλότερος άνθρωπος για να τη διατηρήσει είναι ο Κάλουμ Μακ Λιν. Το κυνηγητό αρχίζει ώστε το noir κουβάρι της ιστορίας να πάρει μπρος.
            Ο συγγραφέας παρατηρεί τη μοναχική πορεία του επαγγελματία δολοφόνου στα φανερά μονοπάτια της καθημερινότητας και στις δύσβατες διαδρομές του υποκόσμου. Αναγκαίες επαφές με ανθρώπους του σιναφιού, παρακολούθηση του υποψήφιου θύματος και καλά υπολογισμένες κινήσεις συνθέτουν το πεδίο της αλληλεπίδρασης και των επιλογών του Μακ Λιν, Παράλληλα, ο συγγραφέας διερευνά την καθημερινότητα, άλλων ανθρώπων του υποκόσμου, αλλά και των αστυνόμων ή των ατόμων που μπαίνουν στην ιστορία από την πίσω πόρτα, ίσα ίσα για να κατανοηθούν τα ιδιαίτερα λεπτά όρια ανάμεσα στον αποδεκτό και στον παράνομο τρόπο ζωής.
            Ο ασθματικός ρυθμός της αφήγησης επιλέγει σκόπιμα τις μικρές φράσεις που αντανακλούν εύσχημα τα ατελέσφορα συναισθήματα και τις σπασμωδικές κινήσεις των ηρώων, αναδεικνύοντας με κάθε ευκαιρία ότι ο κίνδυνος παραμονεύει καθώς όλα είναι υπό αίρεση, και πως ο θύτης ανά πάσα στιγμή μπορεί να βρεθεί στη θέση του θύματος. Και αντίστροφα. Το μουντό αστικό τοπίο της Γλασκόβης είναι ιδανικό για να ντύσει τούτη την γκρίζα ιστορία, που αναπαριστά με μεγάλη ευστοχία την στροφή που έχουν αρχίσει να παίρνουν εδώ και μερικά χρόνια οι δυτικές κοινωνίες.
Το ερώτημα που θέτει με μεγάλη ευστοχία ο Mac Kay δεν είναι άλλο από το πόσο μπορούν ο ατομοκεντρικός τρόπος ζωής και το αδιάκοπο κυνήγι της υλικής χρησιμότητας να λειτουργήσουν ως στοιχεία της νέας ανθρώπινης κατάστασης που πάει να διαμορφωθεί. Η ανατροπή που λαμβάνει χώρα στο τέλος του μυθιστορήματος δίνει μια κατεύθυνση, όχι όμως και μια ξεκάθαρη απάντηση. Όπως πρέπει άλλωστε να κάνει η σπουδαία λογοτεχνία. 

Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου 2014

Ποιήματ@ Τριεθνές

Πάνος Ιωαννίδης



Τριεθνές

το απόγεμα ήταν άδειο μέσα
στην πυκνότητα του ο αγέρας
φυσούσε περιοδικά σηκώνοντας
βλέμματα που είχαν καιρούς
να κοιτάξουν προς τα σύνορα

τα στάχια είχαν ντυθεί κόκκινα
στον μπλε ορίζοντα της λύπης
και τα πουλιά κούρνιαζαν πάνω
στα σύρματα της λήθης
αδιαφορώντας να πετάξουν

πάλευαν η μνήμη με τον χρόνο
σμίγανε η νοσταλγία με τον πόθο
χώριζαν η μουσική με τις εικόνες

εκκωφαντική ησυχία είχε κατακλύσει τον χώρο

δίνοντας χρώμα στις στάχτες
να φτιάχνουν ποιήματα που θυμίζουv
προσευχές χωρίς αντίκρισμα

Δευτέρα 1 Δεκεμβρίου 2014

Λεκτικά Κενά: Τρία Σχόλια για το Noir Μυθιστόρημα


Πάνος Ιωαννίδης


Τρία σχόλια σχετικά με το noir μυθιστόρημα

1. Σε έναν κόσμο που αλλάζει, το noir μυθιστόρημα αποτελεί μια σταθερή βάση ανάλυσης και μελέτης των επιμέρους κοινωνικών, πολιτιστικών και ταξικών σχέσεων αναπαραγωγής. Συνιστά το νέο είδος που επιχειρεί να ανακλάσει τις ταχύρρυθμες εξελίξεις που παρατηρούνται στην εποχή του ύστερου καπιταλισμού. Εκτός από την εδραίωση σκοτεινών πρακτικών που εξασφαλίζουν κοινωνική άνοδο, το είδος εξερευνά έννοιες όπως είναι ο ρατσισμός, η ταυτότητα, η ιστορία και κυρίως εστιάζει την συλλογιστική του, στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δυτικές κοινωνίες. Το noir μυθιστόρημα, προσπαθεί να κατανοήσει αυτό το περίπλοκο πλέγμα σχέσεων και δομών συμβάλλοντας στη δημιουργία των νέων αφηγήσεων της εποχής μας. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ολοένα και συχνότερα, περισσότεροι άνθρωποι, επιδιώκουν να μαθαίνουν, να πληροφορούνται και να εκπαιδεύονται όχι μόνο για πρόσθετες όψεις της σύγχρονης ζωής αλλά και για την επιρροή που ασκούν στο καθημερινό παίγνιο.

2. Πρόκειται για ένα λογοτεχνικό είδος το οποίο συγκεντρώνει με πολυδιάστατο τρόπο επιρροές από διαφορετικά προγενέστερα είδη. Σε πρώτη ανάγνωση το noir μυθιστόρημα αποτελεί μια μετεξέλιξη του κλασικού μυθιστορήματος μυστηρίου. Έχουμε (συνήθως) έναν φόνο, ή σε κάθε περίπτωση ένα αρνητικό (ιστορικό) γεγονός, το οποία προκαλεί μια σειρά από αναταράξεις στην υφιστάμενη ισορροπία. Σε δεύτερη ανάγνωση, το noir μυθιστόρημα, είναι ένα μυθιστόρημα δρόμου. Σπάνια, μα εντελώς σπάνια, θα βρούμε μυθιστόρημα του είδους που να διαδραματίζεται σε έναν κλειστό χώρο. Συνεπώς, εκ των πραγμάτων οι ήρωες έρχονται σε άμεση αλληλεπίδραση, και συχνά σε σύγκρουση με τα πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά περιβάλλοντα διαβίωσης τους. Σε τρίτη ανάγνωση το noir μυθιστόρημα, μετασχηματίζει και αναμορφώνει το παραδοσιακό νεωτερικό μυθιστόρημα. Έχουμε έναν ήρωα (αστυνομικό ή ντετέκτιβ) που προσπαθώντας να εξασφαλίσει τη δική του επιβίωση, αποσκοπεί στην επίτευξη του γενικού καλού. Συχνά θυσιάζεται για κάποιον σκοπό βγαίνοντας εν τέλει χαμένος. Με άλλα λόγια το noir μυθιστόρημα έχει ανοίξει σταθερό διάλογο με πολλαπλά αφηγηματικά είδη. Το στοιχείο αυτό, καθιστά αυτόχρημα το noir μυθιστόρημα αυτοτελές λογοτεχνικό είδος, το οποίο έχει τους δικούς του κώδικες και χρησιμοποιεί τις δικές του μεθόδους. Τα σήματα και τα σημαινόμενα του noir μυθιστορήματος συντίθεται ανάμεσα στα λεκτικά κενά της λογοτεχνίας και στα κοινωνικά επίδικα του σύγχρονου κόσμου.

3. Στη βάση του το noir μυθιστόρημα έχει ανθρωπιστική ματιά. Ο μόνιμα χαμένος από τις πράξεις που λαμβάνουν χώρα εντός του noir αφηγήματος είναι ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος είναι ο στόχος των κακών, ή εναλλακτικά διατυπωμένο, των αρνητικών συμπεριφορών που λαμβάνουν χώρα με σκοπό την προστασία και την επέκταση των συμφερόντων. Συχνά ο άνθρωπος γίνεται το μέσο με το οποίο αγιάζονται πρακτικές και στρατηγικές που πλήττουν όχι μόνο μεμονωμένα άτομα, αλλά και σύνολα ανθρώπων. Το noir μυθιστόρημα έχει, μεταξύ άλλων αυτή την αποστολή, δηλαδή να διερευνήσει μέσω του ήρωα-ερευνητή αυτό το περίπλοκο πλαίσιο εντός του οποίου διαμορφώνεται και αναπαράγεται η αρνητική κατάσταση. Είτε πρόκειται για συστημική έρευνα (μέσω της αστυνομίας), είτε για μη συστημική (μέσω του ντετέκτιβ), το αποτέλεσμα συχνά αναδεικνύει όψεις του κόσμου, που καίτοι δεν είναι ορατές, εντούτοις όμως επικαθορίζουν την αταξία που κυβερνά τις ζωές μας.