Κυριακή 27 Δεκεμβρίου 2015

Ποιήματ@ Εναλλαγή Κυριαρχίας


Πάνος Ιωαννίδης


Εναλλαγή Κυριαρχίας

πίσω από τους αντικατοπτρισμούς των δρόμων
έχει κρυφτεί ένα βιβλίο
αφηγείται σε όλες τις γλώσσες
μυστικές και φανερές
την ασύμμετρη πορεία αόρατων νημάτων που

ενώνουν πληγωμένες καρδιές με αγνά βλέμματα
χωρίζουν την εξαφάνιση από τη μοναξιά
μέσα στα κελιά του πολύχρωμου χρόνου

πίσω από τους σπασμένους καθρέπτες μου
γράφεται ένα βιβλίο
για σένα και για μένα
περιγράφει στη δική μας γλώσσα
την απόσταση
από το όνειρο στην πραγματικότητα

Σάββατο 26 Δεκεμβρίου 2015

15 Βιβλία για το 2015

Το Μελάνι στο Νερό είχε τη χαρά να διαβάσει πολύ μέσα στο 2015. Από τα πολλά και ενδιαφέροντα που διάβασε, διάλεξε τα 15 σπουδαιότερα που διαβάστηκαν μέσα στη χρονιά που φεύγει-δίχως να εκδόθηκαν απαραίτητα κατά τη διάρκεια της- τα οποία παρουσιάζονται παρακάτω με τυχαία σειρά.

Πάνος Ιωαννίδης-15 βιβλία για το 2015


Μανόλης Αναγνωστάκης, Τα Ποιήματα 1941-1971 (Νεφέλη)
Ποιήματα που καθαρίζουν την σκουριά της Ιστορίας, λέξεις οξείες έτοιμες να πιαστούν χέρι χέρι με κάθε νέα γενιά και στο βάθος η πίκρα του ποιητή για τον αγώνα που χάθηκε. Όταν η Ποίηση δεν συνομιλεί μόνο με την Ιστορία, αλλά την επικαθορίζει.

Orhan Pamuk, Το Μαύρο Βιβλίο (Ωκεανίδα, Στέλλα Βρετού)
Ναι κύριε Παμούκ το γράψιμο είναι η μόνη παρηγοριά σε αυτή τη ζωή. Ναι γιατί είναι φοβερό να αναδεικνύεται μια από τις ομορφότερες πόλεις του κόσμου σε πρωταγωνίστρια αυτού του αριστουργήματος. Ναι γιατί η περιπλάνηση είναι η βασική συνθήκη κάθε συγγραφέα που σέβεται τον εαυτό του.

Haruki Murakami, Νορβηγικό Δάσος (Ψυχογιός, Αργυρώ Μαντόγλου)
Γράφοντας για την ελλειπτική μνήμη γεμίζει η ζωή. Ένα μυθιστόρημα ύμνος στη ζωή και σε όλα αυτά που έγιναν και κυρίως σε όλα αυτά που θα μπορούσαν να είχαν γίνει. Ένα μεγάλο έργο τέχνης με θέμα την ίδια τη λογοτεχνία.

Camilo Boito, Senso (Σμίλη, Νεοφυτίδης Ανδρέας)
Ο παράφορος έρωτας της κόμισσας Λίβια για τον ριψοκίνδυνο αξιωματικό του ιταλικού στρατού την οδηγεί στα άκρα. Δεν είναι τόσο η ιστορία, ούτε η κινηματογραφική μεταφορά από τον Βισκόντι. Είναι η γλώσσα που καθιστά αυτό το μικρό αφήγημα ένα λεπτεπίλεπτο αραβούργημα.

Παναγιώτης Κονδύλης, Οι Αιτίες της Παρακμής της Σύγχρονης Ελλάδας (Θεμέλιο)
Μέσα σε λίγες δεκάδες σελίδες αναλύεται με λαγαρό και αμερόληπτο βλέμμα η νεοελληνική περίπτωση και τα ενδογενή της προβλήματα. Ένας μεγάλος διανοητής παρουσιάζει την Ελλάδα όπως είναι μιλώντας εμμέσως πλην σαφώς για τις χαμένες ευκαιρίες της. Ο νεοελληνικός κοτζαμπασισμός στο απόσπασμα.

Η.Χ. Παπαδημητρακόπουλος, Άπαντα τα Διηγήματα (Γαβριηλίδης)
Η νεοελληνική ηθογραφία όπως είναι στην πραγματικότητα. Ένα σπουδαίο είδος αναπαραγόμενο από μια μοναδική γλώσσα και τις κοινωνικοοικονομικές και πολιτιστικές ιδιαιτερότητες που εκφράζει. Ένας μινιμαλιστής δημιουργός από τον οποίο έχουμε να μάθουμε όλοι οι νέοι πολλά πολλά ακόμα.

Αριστοτέλης Νικολαϊδης, Η Εξαφάνιση (Κέδρος).
Ο νεοελληνικός πεζογραφικός μοντερνισμός βρισκόταν ακόμη στα σπάργανα όταν γραφόταν αυτό το βιβλίο. Ωστόσο το ευρωπαϊκό πνεύμα, ο αποσπασματικός τρόπος γραφής και η μοναδική ιστορία που μπλέκει το προσωπικό με το πολιτικό στην ταραχώδη πρόσφατη νεοελληνική ιστορία κάνουν μεταξύ άλλων το βιβλίο αυτό μοναδικό. Ένα διαμαντάκι που εξακολουθεί να λάμπει μέσα στην σκουριά του χρόνου.

Eduardo Mendoza, Η Αλήθεια για την υπόθεση Σαβόλτα (Ζαχαρόπουλος, Χατζηγιάννη Μαρία).
Το κοινωνικό μυθιστόρημα συναντά το noir αφήγημα, πιάνονται χέρι χέρι και περνούν το ρηχό ποτάμι του μεταμοντερνισμού. Η Βαρκελώνη στις αρχές του περασμένου αιώνα ήταν μια πόλη ενδιαφέρουσα που χάρασσε τη δική της πινελιά στον διεθνή αντιφασιστικό αγώνα για κάτι καλύτερο. Ένα μυθιστόρημα ποταμός για τη ρευστότητα της ανθρώπινης κατάστασης.

Ahmet Umit, Έγκλημα στο Πέρα (Πατάκης, Νερίνα Κιοσέογλου)
Για όσες και όσους πιστεύουν ότι η noir λογοτεχνία είναι κάτι παραπάνω από την εύρεση του δολοφόνου. Ο Umit κάνει άνω κάτω τον καλό κόσμο αλλά και τον υπόκοσμο της Istanbul προβάλλοντας μας τη γοητεία μιας πόλης που δεν κοιμάται ποτέ. Μια σπουδαία λογοτεχνική πραγματεία για την τουρκική κοινωνία.

Juan Rulfo, Πέδρο Πάραμο (Πατάκης, Έφη Γιαννοπούλου)
Αγνή ξερή λογοτεχνία που δημιουργεί λέξεις στιλέτα κάτω από τον καυτό μεξικάνικο ήλιο. Εκεί που τελειώνει το πραγματικό ξεκινά το φανταστικό σε μια αφήγηση που τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Ο Borges στο βάθος κουνάει ανυπόμονα το μπαστούνι του.

Jonathan Lethem, Οι Σκιές του Μπρούκλιν (Κέδρος, Κωνσταντίνος Κάλτσας)
Ένας ορφανός πρωταγωνιστής που πάσχει από το σύνδρομο Τουρέτ αναζητά τον δολοφόνο του ανθρώπου που τον πήρε από το ορφανοτροφείο και τον έριξε μέσα στη ζωή.  Κατά τη διάρκεια των ερευνών του έρχεται αντιμέτωπος με την ομορφιά και τη φρίκη της ζωής της ίδιας. Η άλλη όψη του αμερικανικού ονείρου από έναν σπουδαίο συγγραφέα.

Antonio Munioz-Molina, Ο Χειμώνας στη Λισαβόνα (Σέλας, Γιώργος Γιαννουλόπουλος).
Γυναίκες έτοιμες να θυσιάσουν τα πάντα για μια μοναδική περιπέτεια, άντρες που έχουν μάθει να εκφράζονται με το σαξόφωνο τους και μια πόλη γοητευτική και απόμακρη που ξέρει να δέχεται στις αγκαλιές της τους πλάνητες.  Από τα μυθιστορήματα που λυπάσαι που είναι μικρά σε έκταση και ας είναι μεγάλα σε εμβέλεια.

Νίκος Καζαντζάκης, Ασκητική (Καζαντζάκη)
Ότι και να γράψω εδώ είναι λίγο. Το ξαναδιάβασα μετά από χρόνια και ήταν λες και έλαβα μετάγγιση πνεύματος. Έτσι ναι, να αγαπάμε την ευθύνη να λέμε ότι άμα δεν σωθεί ο κόσμος εμείς θα φταίμε.

Manuel Vazquez-Montalban, Φόνος στην Κεντρική Επιτροπή (Μέδουσα, Αλέκα Βλάχου)
Ο Μανόλο στον καθρέπτη αναμετράται με τον εαυτό του και βγαίνει νικητής. Ένα μυθιστόρημα που παρόλο που τριανταπεντάρισε είναι  επίκαιρο καθώς μελετά την σχέση της Αριστεράς με την εξουσία και τους ανθρώπους της. Η ρέουσα γλώσσα του δασκάλου μου δείχνει τον δρόμο για μια ακόμη φορά.

Alice Miller, Οι Φυλακές της Παιδικής μας Ηλικίας (Ροές, Ευηνέλα Αλεξοπούλου). Για το τέλος άφησα ένα σπουδαίο δοκίμιο για την παιδική ηλικία του ανθρώπου από μια μεγάλη ερευνήτρια. Η μελέτη δεν εξαντλείται στα παραδοσιακά πρότυπα, αλλά προτάσσει μια σειρά από ευρήματα που δείχνουν πόσο φρικτοί μπορούν να γίνουν οι ενήλικοι. Απαραίτητο για όλους, ιδιαίτερα για τους νέους γονείς.



Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου 2015

Αναγνώσεις-Αεροπλάστ

Πάνος Ιωαννίδης-Αναγνώσεις

Άντζελα Δημητρακάκη, Αεροπλάστ (Εστία)

Η Δυνατότητα της Αντιγόνης

Η δυνατότητα υπεράσπισης του δικαιώματος για έναν κόσμο καλύτερο αποτελεί για μια μερίδα ανθρώπων κάτι περισσότερο από δικαίωμα. Ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να αναζητηθεί το νέο ήθος, το οποίο μέσα από διαλεκτικές διαδικασίες θα κάνει πέρα το παλιό, δεν είναι μόνο ζήτημα του περιβόητου υλιστικού συσχετισμού δυνάμεων. Είναι και ζήτημα του τρόπου αντιμετώπισης της κατάστασης των πραγμάτων εκ μέρους των πρωτοπόρων, αυτών των καταραμένων δημιουργικών ανθρώπων των οποίων το οριζόντιο ύψος, δηλαδή το ηθικό και πολιτισμικό τους ανάστημα βρίσκεται λίγο παραπάνω από το αντίστοιχο του μέσου όρου.
            Το μυθιστόρημα της Άντζελας Δημητρακάκη (1968), Αεροπλάστ μελετά με τρόπο πλάγιο αυτή την προσπάθεια πέντε έκπτωτων αγγέλων της παρακμάζουσας ευρωπαϊκής κοινωνίας για κάτι καλύτερο. Ηγερία αυτών είναι η Αντιγόνη, μια προικισμένη γυναίκα η οποία μετά από εξαιρετικές σπουδές αποφασίζει να διαβεί τον Ρουβίκωνα και να παρατήσει παιδί και άντρα με σκοπό να διεκδικήσει κάτι καλύτερο. Μαζί της συναντάμε τον Ικερ, έναν μοναχικό άντρα που εξακολουθεί να αναζητά την ταυτότητα του λίγο πριν τα σαράντα, τη Μέλανι μια δημιουργική αποστάτρια της εργατικής βρετανικής τάξης, τον Μαρτί έναν απόμακρο αναχωρητή που αδυνατεί να προσαρμοστεί στη σύγχρονη ζωή και τον Κάι έναν πρώην Ανατολικογερμανό που μεγάλωσε σε καπιταλιστικό περιβάλλον ωστόσο. Όλοι τους θα πάρουν το τρένο για το Πόρ’ Μπόου, ένα παραθαλάσσιο ισπανικό χωρίο όπου αυτοκτόνησε ένας ακόμη έκπτωτος άγγελος της ευρωπαϊκής διανόησης, ο Βάλτερ Μπένγιαμιν. Το προσκύνημα τους στο μνημείο του Μπένγιαμιν είναι η αφορμή για να λύσουν τις μεταξύ τους διαφορές, αλλά κυρίως για να προβούν σε ένα ανώτερο ποιοτικό άλμα.
            Γραμμένο με μοντέρνα γλώσσα και βασισμένο εν πολλοίς στο δοκιμιακό λόγο το Αεροπλάστ, συνιστά ένα έργο τέχνης βγαλμένο από τα σπλάχνα της διαρκούς κρίσης που βιώνει τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη. Η κρίση ταυτότητας που βιώνουν οι ήρωες του δεν αντανακλά κάτι περισσότερο από την κρίση που βιώνει ο άνθρωπος που προσπαθεί να αλλάξει και αντιλαμβάνεται ότι για να το πετύχει αυτό οφείλει να καταστρέψει. Η ιστορία του βιβλίου της Δημητρακάκη θυμίζει ένα καινοτόμο βέλος που στοχεύει εύστοχα και γραμμικά στη σκουριά της κυκλοτερούς φθαρμένης ζωής. 

Παρασκευή 11 Δεκεμβρίου 2015

Αόρατες Πόλεις: Κρακοβία


Κρακοβία, μια από τις πολλές ζωντανές καρδιές της Ευρώπης


τα γοητευτικά κενά στα αστικά σαλόνια

αγγίζουν το παρελθόν

και ψάχνουν στο σήμερα

επιστημονικά κοιτώντας

τα χρώματα που ξεχάστηκαν

από τον (αν)υπαρκτο σοσιαλισμό

μακρινό βλέμμα

σαν σκιά μέσα στο φως

το ποτάμι κυλάει ανάμεσα μας

μέχρι την επόμενη φορά

Τρίτη 1 Δεκεμβρίου 2015

Αναγνώσεις: Το Φονικό Κελάηδισμα

Πάνος Ιωαννίδης-Αναγνώσεις


Mo Hyder, Το Φονικό Κελάηδισμα
(εκδόσεις Διόπτρα, Μετάφραση Αύγουστος Κορτώ)


Υπάρχει ένα κρίσιμο σημείο καμπής στην αναπαραγωγή κάθε κοινωνικού σχηματισμού. Η σχέση ανάμεσα στο σημείο καμπής και στον πορεία που θα ακολουθήσει ο κοινωνικός σχηματισμός είναι καθοριστική και αμφίδρομη ενώ μπορεί να είναι και χωρίς επιστροφή. Στην περίπτωση των δυτικών κοινωνιών ως σημείο καμπής μπορεί να θεωρηθεί εκείνο το χρονικό όριο σύμφωνα με το οποίο τα πάντα έχουν γίνει αποδεκτά. Ως κατάσταση δίχως επιστροφή, μπορεί τηρουμένων των αναλογιών να ιδωθεί η αναπαραγωγή κατά συρροήν δολοφόνων.
       Το μυθιστόρημα της Mo Hyder, Το Φονικό Κελάηδισμα (εκδόσεις Διόπτρα, Μετάφραση Αύγουστος Κορτώ), μελετά την περίπτωση της κατά συρροήν δολοφονίας. Γυναίκες που εργάζονται περιστασιακά ή συστηματικά ως εργάτριες του σεξ βρίσκονται δολοφονημένες και βάναυσα κακοποιημένες στο σημερινό Ανατολικό Λονδίνο. Ο επιθεωρητής Τζακ Κάφερι, σκληροτράχηλος και μοναχικός, πληγωμένος από τη ζωή και αρκετά εγωιστής,  ικανότατος και ξεροκέφαλος τίθεται επικεφαλής των ερευνών. Έχοντας να αντιμετωπίσει τις δικές του εμμονές και τα δικά του τραύματα εξαπολύει ένα ανθρωποκυνηγητό σε όλη την πόλη.
               Η κοινωνία που αναπαράγει τους serials killers είναι παρούσα στο βιβλίο, αλλά όχι μέσω κοινωνιολογικών ή πολιτικών αναλύσεων. Είναι παρούσα μέσα στις συμπεριφορές των ίδιων των ηρώων που διαμορφώνουν την πλοκή και στρέφουν την αφήγηση προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Και αυτό είναι το σπουδαιότερο κατόρθωμα του βιβλίου. 
            Δομημένο γερά πάνω στα θεμέλια του αγγλοσαξονικού μοντέλου, Το Φονικό Κελάηδισμα διαβάζεται απνευστί δίχως να γίνεται εύπεπτο. Τηρώντας όλους τους κανόνες της γραμμικής αφήγησης του whodunnit, η Mo Hyder κατορθώνει με το ντεμπούτο της να ανανεώσει το είδος. Το σασπένς άλλωστε που αναδεικνύει η συγγραφέας στο τελευταίο μέρος του βιβλίου μας θυμίζει το αγγλοσαξονικό ρητό: hell is around the corner

Δευτέρα 16 Νοεμβρίου 2015

Ποιήματ@ όταν το αν γίνει να


Πάνος Ιωαννίδης

όταν το αν γίνει να

αν το κοινωνικό κράτος της Ευρώπης δεν είχε αλωθεί από τον νεοφιλελευθερισμό
αν οι θρησκείες διδασκόταν ως ηθικά συστήματα αναφοράς
αν οι πολυεθνικές όπλων δεν ήταν ισχυρότερες από τις κυβερνήσεις
αν είχαμε μάθει να βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση των άλλων
αν είχαμε μάθει να χάνουμε
αν γνωρίζαμε ότι όλοι είμαστε διαφορετικοί άρα και όλοι ίσοι
αν η ανθρώπινη ζωή είχε την ίδια αξία παντού

αν δεν φοβηθούμε
αν δεν τρομοκρατηθούμε
αν παύσουμε να βάζουμε στο καντάρι τις ποιότητες

ίσως αύριο δεν μιλάμε για το αν
αλλά για τα να που ξεχάσαμε σε μια στροφή

τότε ίσως να τα ξαναβρούμε

Σάββατο 14 Νοεμβρίου 2015

Λεκτικά Κενά: Δάκρυα για την Ευρώπη

Πάνος Ιωαννίδης

Λεκτικά Κενά


Δάκρυα για την Ευρώπη


Υπάρχει ένα χρονικό όριο όπου συναντιούνται ταυτόχρονα νοήματα, έννοιες, σύμβολα, δυνάμεις και πράξεις μετατρέποντας το σε ιστορικό σημείο καμπής. Διαφορετικές δυνάμεις που ωθούνται από εντελώς διαφοροποιημένα μεταξύ τους συμφέροντα, φορείς νοημάτων και ιδεολογιών που συχνά καθίστανται ιδεοληψίες έρχονται αντιμέτωπα με τον ίδιο εαυτό τους. Χρησιμοποιώντας σύμβολα συνήθως ξεπερασμένα από την κοινωνία για την οποία υποτίθεται ότι νοιάζονται προβαίνουν σε πράξεις τόσο αποτρόπαιες που εναγκαλίζουν τον θάνατο ως μοναδικό μέσο διάσωσης της ζωής.
            Η διαλεκτική αντιπαράθεση ανάμεσα στον σκοπό και το μέσο, τον στόχο και το πραγματικό αποτέλεσμα και σε τελική ανάλυση τη ζωή και το θάνατο, είναι τόσο έντονη στις χθεσινές αιμοσταγείς επιθέσεις, που αυτόχρημα χρίζεται άχρηστη. Η αυτοθυσία είναι μια πράξη εξόχως ατομική-που ακόμη και όταν συνιστά συνειδητή επιλογή- δεν επιφέρει πάντα τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Από και πέρα το να σκοτώνεις στο όνομα μιας θρησκείας, μιας ιδεολογίας ή ακόμη και ενός οικονομικού συμφέροντος προϋποθέτει μια επίσης συνειδητή επιλογή. Να έχεις ήδη σκοτώσει τον εαυτό σου.
         Η Ευρώπη βιώνει μια κρίση ταυτότητας. Για ένα σημαντικό μέρος των προβλημάτων που βιώνει είναι η υπεύθυνη η ίδια. Ωστόσο, τα αίτια του φρικιαστικού συμβάντος στο Παρίσι, είναι βαθύτερα από την αφελή προσέγγιση περί πολέμου των πολιτισμών. Υπάρχουν γεωπολιτικά και συνεπώς οικονομικά συμφέροντα που καθορίζουν τις στρατηγικές και τις αποφάσεις των δρώντων οι οποίες προκαλούν σειρές αλυσιδωτών και πολυδιάστατων αντιδράσεων. Το πρόβλημα για μια ακόμη φορά είναι ότι πως άνθρωποι που δεν συμμετέχουν στη λήψη αυτών των αποφάσεων έχουν λάβει μέσα από μια τραγική τυχαιότητα τη θέση των θυμάτων.
            Θα στεγνώσει άραγε ποτέ το αίμα των αδικοχαμένων ζωών;

Παρασκευή 6 Νοεμβρίου 2015

Ποιήματ@ Αποθήκες Βλεμμάτων

Πάνος Ιωαννίδης

Αποθήκες Βλεμμάτων


μέσα στα δέντρα φωλιάζουν
αποθήκες βλεμμάτων
μεγάλες σαν την σπηλιά του Αλαντίν
αόρατες όπως οι μυστικοί κήποι
οι διαστάσεις τους τόσες
όσες οι σκιές των χρηστών τους
(όλων δηλαδή των ζωντανών νεκρών)

απλωμένα τσουβάλια χαμένου χρόνου
κρύβουν στα κελάρια τους
πράξεις που έμειναν προθέσεις

δάκρυα κυλάνε στους τοίχους τους
οι σταγόνες της βροχής
υποσυνείδητες γλώσσες γεννούν
ρίζες στο ξερό χώρα τους

στα χέρια μας φωλιάζουν
αποθήκες βλεμμάτων
χαϊδεύουν ενοχικά τις φθαρμένες ζωές
μεγάλα παιδιά που γυρεύουν το άπειρο

Τετάρτη 28 Οκτωβρίου 2015

Αόρατες Πόλεις: Plovdiv

σήμερα η στάση είναι στο Plovdiv (Φιλλιπούπολη)


δάκρυα στα αστικά σαλόνια


το διαφορετικό και το γκρίζο


βαλκανική οπτική


από το χθες στο σήμερα


σημαίνον και σημαινόμενο


η επιβολή των ολίγων


σιωπή στο φως


καθένας με τον ρόλο του


το σπίτι του μέλλοντος μας


ανοιχτός πολυχώρος


τα βλέμματα ψηλά


τα πάρκα της ιστορίας


ανάσα το απόγεμα της αργίας

Τρίτη 13 Οκτωβρίου 2015

Καφενείο (Σύντομες Σκέψεις) # 23 Περί Ύφους

Πάνος Ιωαννίδης

Περί Ύφους


Το σημαντικότερο ίσως πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει ένας νέος συγγραφέας είναι η εύρεση του ύφους του. Το ύφος του, ως απότοκος της μοναδικής γλώσσας που περικλείει τα εκφραστικά μέσα  του συγγραφέα, είναι το σημείο αναφοράς που τον κάνει να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους. Υπάρχει δηλαδή μια υπόρρητη σχέση ανάμεσα στο ύφος και στη γλώσσα, που στην προκειμένη περίπτωση δεν αντανακλά κάτι λιγότερο από την σχέση μορφής και περιεχομένου.
         Πως γεννιέται μια νέα γλώσσα που θα αναδείξει έναν συγγραφέα; Καθένας από εμάς μιλάει τη δική του. Με ποιον τρόπο διαμορφώνεται το ύφος ενός νέα γραφιά και ποια η συνάφεια του με το ευρύτερο περιβάλλον του (κοινωνικό, πολιτιστικό, οικονομικό, τεχνολογικό); Ίσως τελικά να μην χρειάζεται να δώσουμε μια οριστική απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα. Ίσως γιατί αν την είχαμε βρει, δεν θα είχε νόημα να γράφουμε.

Πέμπτη 24 Σεπτεμβρίου 2015

Αόρατες Πόλεις: Dubrovnik

στάση Dubrovnik

μπαίνοντας στην πόλη μυστήριο

παίρνοντας τον ίσιο τον δρόμο

στρίβοντας γρήγορα καθώς το διαφορετικό είναι ομορφότερο

οι Ενετοί ήσαν εδώ

σιωπηλή διαμαρτυρία

ψάχνοντας στα κενά

Φύση Θέση Μηδέν & Άπειρο

ήρθε η ώρα

διέξοδος του πνεύματος

με κλειστά παραθυρόφυλλα

τα σύμβολα και τα σημεία

φως χωρίς σκιά δεν γίνεται

ώρα να φύγουμε

Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου 2015

Ποιήματ@ Πληγωμένα Πουλιά


Πάνος Ιωαννίδης

Πληγωμένα Πουλιά

σπασμένα κλουβιά
πεταμένα στα κόκκινα χώματα
τα πληγωμένα πουλιά έχουν πετάξει μακριά
για να κρυφτούν μέσα στο άπειρο

λάθρα περνάνε τα σύνορα
φοβούνται μην τους βρουν τα σκάγια
από τα όπλα των σπιτιών
πλένονται με τα δάκρυα τους
στις στέρνες του τίποτα

πυρκαγιές έχουν τυλίξει τις παλαιές χώρες
οι κάτοικοι χάνουν τον δρόμο μες στις αναθυμιάσεις
ζητώντας όλο και κάτι παραπάνω
από αυτό που χρειάζονται

τα πουλιά είναι ποιητές
δεν χάνουν ποτέ τον δρόμο
σφύριξε ένα πρωινό ο δάσκαλος
τα πουλιά έχουν στα φτερά τους
τα σύμβολα μιας γλώσσας 
που καταλαβαίνουμε αλλά ακόμα
δεν έχουμε καταφέρει να μιλήσουμε

Τετάρτη 9 Σεπτεμβρίου 2015

Αναγνώσεις: Au Revoir

Πάνος Ιωαννίδης

Αναγνώσεις

Βασίλης Αναστασίου, Au Revoir (Εκδόσεις Τόπος)



Ο κατά μόνας αγώνας ενάντια σε κάθε μορφή εξουσίας και αδικίας είναι κατά κανόνα ατελέσφορος. Αργά ή γρήγορα, ο εξεγερμένος βρίσκεται στην ίδια μοναχική θέση από την οποία ξεκίνησε τον ανένδοτο του. Ακόμη και αν έχει καταφέρει να πετύχει τον στόχο του, δηλαδή να πλήξει λίγο ή πολύ τον εχθρό, το πρόβλημα εξακολουθεί να παραμένει βγάζοντας του τη γλώσσα καθώς οι δομές, τυπικές και άτυπες, που αναπαραγάγουν το κακό βρίσκονται εκεί.
            Το βιβλίο του Βασίλη Αναστασίου Au Revoir, έχει ως βασικό θέμα την προσπάθεια ενός μοναχικού ανθρώπου να τα βάλει με ένα σάπιο κατεστημένο. Ο μοναχικός άνθρωπος δεν είναι άλλος από τον ιδιωτικό ντετέκτιβ Μίλτο Στογιάννη. Ο ντετέκτιβ μετά από κλήση μιας μοιραίας γυναίκας, της Βίκυς Αποστόλου, αναζητά τον εξαφανισμένο αδελφό της ο οποίος ζητάει εκδίκηση για τον θάνατο του πατέρα τους από μια παρακρατική οργάνωση. Ο Στογιάννης θα δεχθεί και θα πάρει στο κατόπι έναν άρτι αποφυλακισμένο αστυνόμο ο οποίος είναι ο δολοφόνος του πατέρα της Αποστόλου.
            Το κατόρθωμα του βιβλίου, το οποίο κινείται μεταξύ μυθιστορήματος και νουβέλας είναι ότι καταργεί τα όρια ανάμεσα στο καλό και στο κακό, τοποθετώντας τους ήρωες να κινηθούν στην σκιερή περιοχή του γκρίζου. Η γρήγορη αφήγηση επιτρέπει στον αναγνώστη να απορροφηθεί από τα τεκταινόμενα ενώ ο λυρικός σχολιασμός λανθάνει ανάμεσα στη νοσταλγία για τον χρόνο που περνάει και στη φθορά της ύπαρξης. Στο επίκεντρο βρίσκεται ο Μίλτος Στογιάννης, μια εναλλακτική μορφή της οποίας η διαφορετικότητα είναι απόρροια του νεοελληνικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ανδρώθηκε.

            Το τέλος της περιπέτειας έρχεται στην ώρα του για να επιβεβαιώσει τη μοναξιά του ελεύθερου σκοπευτή. Ίσως τελικά ο μόνος τρόπος για να αλλάξουν τα πράγματα, είναι η βροχή, η βροχή που μπορεί να καθαρίσει τους βρώμικους δρόμους της πόλης.

Σάββατο 22 Αυγούστου 2015

Αόρατες Πόλεις: Zagreb


Το Μελάνι στο Νερό έκανε ένα σύντομο πέρασμα από μια ακόμη Αόρατη Πόλη, το Zagreb

ο έρωτας για την Ιστορία

η αγάπη για το Σήμερα

κάτω από τον ήλιο ανθίζουν

τα προσωπεία των αγορών

όπου τα αντίθετα βρίσκονται

Γυρεύοντας στα κενά

Γεμίζοντας άδειους χώρους

μια έκπληξη πάντα η πόλη

η μοναξιά της ευφυίας 

ο δρόμος προς την Ένωση

Εγώ  Εσύ κ η Πόλη

Η Δύναμις και η Δόξα


μέχρι την επόμενη φορά

Τρίτη 11 Αυγούστου 2015

Ποιήματ@ Terminal 7

Πάνος Ιωαννίδης


Terminal 7

καλοκαίρι απόγεμα στη μεγαλούπολη
χέρια ρέστα και σήματα
μέσα στα βλέμματα

οι γειτονιές χορεύουν
φορώντας θαλασσινές μυρωδιές
δίνοντας τον τόνο
στα μισοάδεια καφενεία της προσμονής
εκεί όπου ερωτεύονται οι σκέψεις
εκεί όπου τεμαχίζονται οι λέξεις

αστικά λεωφορεία μεταφέρουν
κορμιά πνεύματα και χρόνους
από την κοιλιά του ηφαιστείου
στα λατομεία της ύπαρξης

καλοκαιρινά απογεύματα στη μεγαλούπολη
γενέθλια που δε λένε να κοπάσουν

Κυριακή 19 Ιουλίου 2015

Λεκτικά Κενά: Επτά συν μία σημειώσεις για την νεοελληνική κρίση

Λεκτικά Κενά

Πάνος Ιωαννίδης


Επτά συν μία σημειώσεις για την νεοελληνική κρίση


Σημείωση Πρώτη. Στο Δίλημμα των Φυλακισμένων (Prisoner's Dilemma), ένα από τα γνωστότερα παίγνια, αμφότεροι οι παίκτες χάνουν όταν από κοινού επιλεχθεί η στρατηγική της σύγκρουσης. Σε πρώτη ανάγνωση, πάντα ο αδύναμος είναι αυτός που κάνει το πρώτο βήμα, καθώς η σύγκρουση οδηγεί μαθηματικά στη χειρότερη για αυτόν καταδίκη. Ωστόσο, όταν και ο δυνατός παίκτης δεν κάνει πίσω ρισκάρει την καταδίκη του σε δεσμά των οποίων τις αλυσίδες δεν έχει γνωρίσει ποτέ και συνεπώς δεν μπορεί να σπάσει εύκολα.In cauda venenum.

Σημείωση Δεύτερη. Το πρόβλημα του ύστερου καπιταλισμού δεν είναι τόσο ότι οι επικεφαλής διεθνών οργανισμών οι οποίοι κερδίζουν δίχως να φορολογούνται, εκατοντάδες χιλιάδες τον χρόνο, αποφασίζουν για περικοπές των χαμηλοσυνταξιούχων. Ούτε ότι τα μέσα ενημέρωσης προκρίνουν τα συμφέροντα των ολιγαρχιών. Το πρόβλημα εδράζεται στο ότι οι άνθρωποι της νέας γενιάς, οι οποίοι όντας αυτοί που πλήττονται ακόμη περισσότερο από την κρίση, είναι στην πλειονότητα τους είτε αδιάφοροι, είτε στη χειρότερη περίπτωση ενάντια σε κάθε εναλλακτική. Δυστυχώς ο Τσίρκας είχε δίκιο: τα πλάσματα που δεν αντιστέκονται είναι παντού τα ίδια-τους δείχνεις την άβυσσο και τρέχουν να πέσουν μέσα.

Σημείωση Τρίτη. Είναι τρομερό μέσα σε 100 χρόνια να επιχειρείται για τρίτη φορά η καταστροφή της Ευρώπης, για τους ίδιους πάνω κάτω λόγους. Η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται μόνο ως φάρσα αλλά και ως μόνιμη απειλή για τη Δημοκρατία. Homo hominis lupus.


Σημείωση Τέταρτη. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη πολιτική υποκρισία, από το να έχεις βγάλει τα χρήματα σου έξω και να υποστηρίζεις την επιστροφή στη δραχμή. Ίσως όμως και να υπάρχει: να εκμεταλλεύεσαι την ύστατη ελπίδα για κάτι καλύτερο φτωχών και τσακισμένων από την κρίση συμπολιτών σου, πουλώντας όνειρο και δραχμιλίκι ενώ δεν έχεις ούτε ιδέα για το τι πρόκειται να συμβεί, ούτε καμία επαφή με τη νεοελληνική πραγματικότητα. Εκτός και αν θέλεις να αγοράσεις φτηνά στην κατάσταση που προωθείς. Εκτός και αν ταυτίζεσαι ακόμη και εν αγνοία σου με τα νεοφασιστικά και τα ακραία νεοφιλελεύθερα κέντρα της Ευρώπης.
Τα δάκρυα των νεόπτωχων συνταξιούχων έξω από τις τράπεζες είναι μόνο η αρχή ενός δράματος το οποίο είναι χρήσιμο για όλους και όλες να μην δούμε. Ενδεχόμενη επιστροφή στη δραχμή θα κάνει τους φτωχούς φτωχότερους, θα σβήσει τη μεσαία τάξη και θα αναμορφώσει τη λούμπεν μπουρζουαζία αλλάζοντας λίγο τα χρώματα.Male parta male dilabuntur.

Σημείωση Πέμπτη. Όσο απεχθής είναι ο επαρχιώτικος εθνικισμός, άλλο τόσο κουτοπόνηρος είναι ο συμπλεγματικός διεθνισμός. Ειδικά όσων έχουν αλληλεπιδράσει με την Ευρώπη αποκλειστικά μέσω του υπολογιστή τους.

Σημείωση Έκτη. Νεοφιλελευθερισμός το ενδιάμεσο στάδιο του νεοφασισμού.

Σημείωση Προτελευταία. Το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας-ειδικά από την είσοδο της στην Ευρωζώνη και πέρα- είναι τα έσοδα. Το χάσμα εσόδων-δαπανών οδήγησε μαθηματικά στον αλόγιστο δανεισμό και στην συνέχεια στο πρώτο και στο δεύτερο μνημόνιο. Η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή διαχεόταν από την άρχουσα τάξη προς τα κάτω σαν φτηνή μίμηση σε ένα πρόχειρα σχεδιασμένο παιχνίδι ρόλων. Η εφαρμογή των μνημονίων εδραίωσε την κρίση ως συνθήκη διαβίωσης, αποκλείοντας λόγω του νεοελληνικού τρόπου υλοποίησης τους, την οποιαδήποτε πιθανότητα ανάκαμψης. Η αβελτηρία κατάργησης προνομίων οθωμανικού τύπου, χρησιμοποιήθηκε ως φτηνό trade off ανάμεσα σε απαγωγείς και θύματα με τελικό στόχο την συνηθισμένη ψηφοθηρία. Κάπου όμως το πράγμα χάλασε και το σύνδρομο της Στοκχόλμης έπαψε να επαναλαμβάνεται όπως τα φρικτά δελτία των οκτώ. 
Αποτέλεσμα ήταν η Αριστερά να βρεθεί με τη θέληση της αγκαλιά με τον εκρηκτικό μηχανισμό, στην παραγωγή του οποίου ελάχιστα, μα πολύ ελάχιστα συνέβαλλε. Το τρίτο μνημόνιο, συνεπαγωγή της αδυναμίας των κοτζαμπάσηδων να γίνουν αστοί, είναι ελαφρύτερο σε σύγκριση με τα δύο πρώτα. Χτυπάει-έστω και λίγο- τις κοινωνικές ομάδες που δημιούργησαν το πρόβλημα και πλούτισαν από αυτό.
Δεν μου αρέσουν τα ευχολόγια. Μου αρέσει όμως να ζω την πραγματικότητα ως έχει, και έτσι να προσπαθώ να την αλλάξω. Η γενιά μου, εμείς τα Μωρά της Αθηνάς, που μάθαμε να χάνουμε από κούνια, θα σας διδάξουμε στη μάχη. Aut viam inveniam aut faciam.

Ύστατη Σημείωση. Το διαρκές δίλημμα του συγγραφέα είναι αν θα υπερασπίσει τις λέξεις του μπροστά στην Ιστορία. Συχνά οι λέξεις μας παραμερίζονται, μπροστά στις αδυσώπητες ιστορικές συνισταμένες που δημιουργούν γεγονότα, τα οποία στην απόλυτη έκβαση τους δεν θέλησε ποτέ κανείς. Λιγότερο συχνά οι λέξεις μας γράφονται πριν την Ιστορία, ανοίγοντας νέους δρόμους στην ποιότητα ζωής και στην αισθητική των ανθρώπων. Ακόμη πιο σπάνια, οι λέξεις μας είναι βέλη που στέλνουν στον κόσμο μυστικά σινιάλα από τα πιο απόκρυφα σημεία των καιρών μας. Δεν μπορούμε να πιάσουμε τις λέξεις. Οι λέξεις μας πετάνε.

Τρίτη 30 Ιουνίου 2015

Αναγνώσεις: Θάνατος από το Πουθενά

Πάνος Ιωαννίδης

Αναγνώσεις

Νεοκλής Γαλανόπουλος- Θάνατος από το Πουθενά (Εκδόσεις Τόπος)

Ο Τόπος ως Συντελεστής του Εγκλήματος


Σύμφωνα με την προοδευτική θεωρία της εγκληματολογίας, το περιβάλλον αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους, αν όχι τον βασικότερο προσδιοριστικό παράγοντα του εγκλήματος. Οι πολλαπλές διαστάσεις του περιβάλλοντος-κοινωνική, οικονομική, πολιτική, πολιτιστική, πλέον και τεχνολογική- διαμορφώνουν το σκηνικό του εγκλήματος και οπλίζουν, με όρους ηθικής αυτουργίας το χέρι του δολοφόνου. Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στο περιβάλλον και στον τελευταίο συμβολίζει τη διαλεκτική ανάμεσα στον συγγραφέα και στο γράψιμο.
            Το μυθιστόρημα του Νεοκλή Γαλανόπουλο, Θάνατος από το Πουθενά, (εκδ. Τόπος), είναι τοποθετημένο σε μια πόλη της ελληνικής επαρχίας που δεν κατονομάζεται. Οι ήρωες του, όλοι και όλες είναι φορείς της επαρχιώτικης αντίληψης, η οποία δεν καθορίζει απλώς τις πράξεις τους, αλλά αναδιαμορφώνει τα κίνητρα τους. Η οικογένεια, στενή και ευρύτερη, του επαρχιώτη μεγαλοεπιχειρηματία Άλκιβιάδη Ζαββού, δραστηριοποιείται και αναπτύσσεται μέσα στο επαρχιακό περιβάλλον, το οποίο η ίδια έχει διαμορφώσει με την απροσμέτρητη και αμετροεπή εξουσία που ασκεί στην πόλη.
            Η ραθυμία, η μαλθακότητα και η τρυφηλότητα της διακόπτονται ξαφνικά όταν ο πάτερ φαμίλιας βρίσκεται νεκρός στο γραφείο του. Ο άεργος γιος, η ελαφρών ηθών νύφη, ο ανισόρροπος γαμπρός και ο μουρντάρης ανιψιός τελούν σε πλήρη σύγχυση με τις νέες εξελίξεις. Το ίδιο ισχύει και για τον απατεώνα συνέταιρο και τον τοκογλύφο οικογενειακό γιατρό. Η δημοσιοποίηση της διαθήκης θα προκαλέσει μια νέα σειρά από νέα εγκλήματα που απλώς αναπαραγάγουν το υφιστάμενο προβληματικό περιβάλλον.

            Η πνιγηρή ατμόσφαιρα που καταφέρνει ο συγγραφέας να δημιουργήσει σε αυτό το noir αφήγημα δωματίου τονίζει πολύ εύστοχα την σχέση περιβάλλοντος και φόνων. Η επιλογή αυτή υποστηρίζεται εύστοχα καθώς το μεγαλύτερο μέρος του μυθιστορήματος διαδραματίζεται στη βίλα «Αθηνά», το τεράστιο σπίτι που έχτισε ο Αλκιβιάδης Ζαββός για την οικογένεια του. Το ίδιο ισχύει και για την περιγραφή των ηρώων, όπου το «φαίνεσθαι» και το «έχειν» επικυριαρχούν του «είναι». Πένες που δεν γνωρίζουν την ελληνική επαρχία, δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη χώρα που λέγεται Ελλάδα.

Τετάρτη 17 Ιουνίου 2015

Ποιήματ@ Ραντάρ


Πάνος Ιωαννίδης

Ραντάρ


κάτω από το δέρμα μου χορεύει
ένα ραντάρ
πιάνει τα σημεία των καιρών
στέλνει σινιάλα στις λέξεις μου

η βελόνα του γράφει και ξαναγράφει
τους μυστικούς κώδικες σκιών
που φωτίζουν τις αόρατες πόλεις

η ακτίνα του ανοίγει δρόμο
στην ομίχλη στις ιστορίες μου

τα κύματα του παλεύουν με τον άνεμο

δεν εντοπίζει μόνο το βλέμμα μου
που ξέρει πολλά από χαμηλές πτήσεις

Παρασκευή 12 Ιουνίου 2015

Καφενείο (Σύντομες Σκέψεις)# 22 Περί Γλώσσας

Πάνος Ιωαννίδης

περί γλώσσας

μέσα σε μια μυστική σπηλιά ένα αβγό σπάει σε κομμάτια, ξεπετιέται ένα ον που πόνο στου ποιητή το μάτι φαίνεται, τρέχεις και το χαϊδεύεις πριν το πιεις μονορούφι· κάνεις μετά μικρές γαργάρες τις λέξεις καθώς μόλις έχεις βρει τη γλώσσα σου. Αν έχεις ήδη ξεκινήσει το ταξίδι σου ακόμη καλύτερα. Αν όχι ποτέ δεν είναι αργά.
            Η γλώσσα είναι για τον συγγραφέα ότι το γονιδίωμα για τον άνθρωπο. Έχει μοναδική υπόσταση καθώς παράγεται μόνο στο πολυδιάστατο στοιχείο που λέγεται πνεύμα του. Η γλώσσα είναι μια μικρή φωτιά που φωτίζει τον δρόμο του συγγραφέα καίγοντας του όμως και τα σωθικά. Η γλώσσα είναι ο καθρέπτης που λέει στον συγγραφέα πάντα την αλήθεια για την περίπτωση του.

Τετάρτη 3 Ιουνίου 2015

Αναγνώσεις: Ο Προσκυνητής

Πάνος Ιωαννίδης

Αναγνώσεις: Ο Προσκυνητής (εκδόσεις Διόπτρα, μτφ Βαγγέλης Γιαννίσης)

Το Καλό δεν υπάρχει χωρίς το Κακό

Καλό και κακό είναι έννοιες αλληλένδετες καθώς πιασμένες περιδιαβαίνουν την Ιστορία, πιασμένα από τα πολλαπλά τους χέρια. Το καλό που σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι εκφράζει το θετικό, σε αντίθεση με το κακό που τοποθετείται στο ευρύτερο πεδίο του αρνητικού, συνιστούν ένα ολοκληρωμένο σύνολο που γεμίζει και αδειάζει από τις πράξεις και τα σχέδια των ανθρώπων. Το ένα δεν υπάρχει δίχως το άλλο, καθώς όπως όλοι και όλες γνωρίζουμε οι πράξεις από μόνες τους είναι α-νόητες, δίχως νόημα δηλαδή, το οποίο το αποκτούν μόνο όταν αναδειχθούν οι συνέπειες τους.
            Το ογκώδες μυθιστόρημα του Terry Hayed, Ο Προσκυνητής (εκδόσεις Διόπτρα, μτφ Βαγγέλης Γιαννίσης), επιχειρεί να διερευνήσει το σκοτεινό πεδίο της ανθρώπινης ύπαρξης, το οποίο φωτίζεται κατά καιρούς και κατά τόπους, από των ανθρώπων τα έργα και σε κάποιες περιπτώσεις και των αγγέλων τα πάθη. Ένα αποτρόπαιο έγκλημα τελείται σε κάποια υποβαθμισμένη γειτονιά της Νέας Υόρκης, το οποίο αναλαμβάνουν να το διαλευκάνουν τα πλέον φωτεινά μυαλά των φανερών και μυστικών υπηρεσιών της χώρας.
Το ιδιαίτερο μπερδεμένο κουβάρι που πρέπει να ξεμπερδευτεί καθώς σε αντίθετη περίπτωση κινδυνεύουν οι ζωές εκατομμυρίων κατοίκων της οικουμένης ταξιδεύει τους αναγνώστες μαζί με τους πρωταγωνιστές σε όλα τα μήκη και πλάτη της. Στο επίκεντρο της αφήγησης βρίσκονται οι δύο πρωταγωνιστές που ο ένας είναι το αρνητικό του άλλου, και αντίστροφα. Ο πρώτος είναι ο κυνηγός, ένας μορφωμένος έξυπνος λευκός, με δυτικότροπη ανατροφή και ικανότητα να αλλάζει ονόματα και βιώματα όπως ο χαμαιλέοντας. Ο δεύτερος είναι ο κυνηγημένος, ένας φανατικός ανατολίτης ο οποίος πιστεύει πως ενσαρκώνει τη θεϊκή βούληση για εκδίκηση.
Το μεγαλύτερο ίσως εύρημα του βιβλίου, δεν είναι άλλο από το ότι κανένας ήρωας, πρώτος δεύτερος ή τρίτος της σπουδαίας πλοκής του, δεν είναι απόλυτα καλός ή κακός. Κάθε μία περίπτωση έχει τόσο αρνητικές όσο και θετικές διαστάσεις στην συμπεριφορά της και φυσικά στις επιδράσεις που ασκεί στην ιστορία. Το τέλος μπορεί μεν να αντανακλά την συνέχιση της επικράτησης της δυτικής κουλτούρας, πλην όμως τονίζεται με σαφήνεια ότι πλέον ζούμε σε μια γκρίζα εποχή.

Κυριακή 17 Μαΐου 2015

Αόρατες Πόλεις: Manchester

σήμερα επίσκεψη στο Manchester


στους ρυθμούς της πόλης

urban sprawl


γυροβολιές

οι άδειοι δρόμοι τροφή μας

γοτθικό βλέμμα

τα όνειρα στο βάθος

λίγο μετά τα σύννεφα

και πριν τη βροχή

one more guinness please

ανθισμένες στιγμές

open spaces

post modern options

γεμίζοντας τα κενά