Αναγνώσεις-Αεροπλάστ

Πάνος Ιωαννίδης-Αναγνώσεις

Άντζελα Δημητρακάκη, Αεροπλάστ (Εστία)

Η Δυνατότητα της Αντιγόνης

Η δυνατότητα υπεράσπισης του δικαιώματος για έναν κόσμο καλύτερο αποτελεί για μια μερίδα ανθρώπων κάτι περισσότερο από δικαίωμα. Ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να αναζητηθεί το νέο ήθος, το οποίο μέσα από διαλεκτικές διαδικασίες θα κάνει πέρα το παλιό, δεν είναι μόνο ζήτημα του περιβόητου υλιστικού συσχετισμού δυνάμεων. Είναι και ζήτημα του τρόπου αντιμετώπισης της κατάστασης των πραγμάτων εκ μέρους των πρωτοπόρων, αυτών των καταραμένων δημιουργικών ανθρώπων των οποίων το οριζόντιο ύψος, δηλαδή το ηθικό και πολιτισμικό τους ανάστημα βρίσκεται λίγο παραπάνω από το αντίστοιχο του μέσου όρου.

            Το μυθιστόρημα της Άντζελας Δημητρακάκη (1968), Αεροπλάστ μελετά με τρόπο πλάγιο αυτή την προσπάθεια πέντε έκπτωτων αγγέλων της παρακμάζουσας ευρωπαϊκής κοινωνίας για κάτι καλύτερο. Ηγερία αυτών είναι η Αντιγόνη, μια προικισμένη γυναίκα η οποία μετά από εξαιρετικές σπουδές αποφασίζει να διαβεί τον Ρουβίκωνα και να παρατήσει παιδί και άντρα με σκοπό να διεκδικήσει κάτι καλύτερο. Μαζί της συναντάμε τον Ικερ, έναν μοναχικό άντρα που εξακολουθεί να αναζητά την ταυτότητα του λίγο πριν τα σαράντα, τη Μέλανι μια δημιουργική αποστάτρια της εργατικής βρετανικής τάξης, τον Μαρτί έναν απόμακρο αναχωρητή που αδυνατεί να προσαρμοστεί στη σύγχρονη ζωή και τον Κάι έναν πρώην Ανατολικογερμανό που μεγάλωσε σε καπιταλιστικό περιβάλλον ωστόσο. Όλοι τους θα πάρουν το τρένο για το Πόρ’ Μπόου, ένα παραθαλάσσιο ισπανικό χωρίο όπου αυτοκτόνησε ένας ακόμη έκπτωτος άγγελος της ευρωπαϊκής διανόησης, ο Βάλτερ Μπένγιαμιν. Το προσκύνημα τους στο μνημείο του Μπένγιαμιν είναι η αφορμή για να λύσουν τις μεταξύ τους διαφορές, αλλά κυρίως για να προβούν σε ένα ανώτερο ποιοτικό άλμα.

            Γραμμένο με μοντέρνα γλώσσα και βασισμένο εν πολλοίς στο δοκιμιακό λόγο το Αεροπλάστ, συνιστά ένα έργο τέχνης βγαλμένο από τα σπλάχνα της διαρκούς κρίσης που βιώνει τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη. Η κρίση ταυτότητας που βιώνουν οι ήρωες του δεν αντανακλά κάτι περισσότερο από την κρίση που βιώνει ο άνθρωπος που προσπαθεί να αλλάξει και αντιλαμβάνεται ότι για να το πετύχει αυτό οφείλει να καταστρέψει. Η ιστορία του βιβλίου της Δημητρακάκη θυμίζει ένα καινοτόμο βέλος που στοχεύει εύστοχα και γραμμικά στη σκουριά της κυκλοτερούς φθαρμένης ζωής.